Preek over Psalm 121

orde morgendienst
welkom
zingen: Psalm 18,1.9
zingen: Opwekking 194
stil gebed
votum en groet
zingen: E&R 167
gebed
Schriftlezing Psalm 121
preek over Psalm 121
zingen: Opwekking 640
lezen Kolossenzen 1:12-20
zingen: Opwekking 267
gebed
mededelingen
inzameling gaven
zingen: Psalm 146,1.3.4
zegen

Goed, mensen, een nieuw jaar, een nieuw begin. Volgende week de eerste dienst in het nieuwe jaar van de serie over Op weg naar de ander en het boek Volg Mij. Vanmorgen de eerste preek in een andere serie. Ik weet nog niet hoe lang die wordt en wat er allemaal tussendoor komt. Ik ga verschillende onderdelen van de kerkdiensten op zondagmorgen met jullie langslopen. En het leek me geen al te vreemde gedachte om ook het nieuwe jaar samen te beginnen zoals we het elke kerkdienst ongeveer aan het begin doen, met te zeggen: Onze hulp is in de naam van de Heer, die hemel en aarde gemaakt heeft, die trouw is tot in eeuwigheid en die niet loslaat wat hij begon te doen. Die zin bestaat uit een regel uit Psalm 124, een regel uit Psalm 146 en een regel uit Psalm 138. Dus ik dacht, laten we in de dienst dan maar Psalm 121 lezen.

Hoe dan ook, het heeft wel wat bekends: nieuwjaarsnacht beginnen met vuurwerk en zingen, dansen en weet ik wat nog meer, verder een nieuwjaarsdag alle tijd voor stil gebed. Dan is het zondag, en tijd voor Onze hulp is in de naam van de Heer, die hemel en aarde gemaakt heeft, die trouw is tot in eeuwigheid en die niet loslaat wat hij begon te doen. Tegelijk is het ook net zo vreemd als al die andere zondagen. De meeste mensen vinden het ook nogal vreemd. Dat zeggen ze meestal niet zo direct. Er zijn veel meer beleefde mensen dan wel eens gesuggereerd wordt. Maar je kunt zien aan wat ze doen dat ze het maar vreemd vinden. Net zo goed als je kunt zien aan wat wij vanmorgen gedaan hebben wat het onder meer betekent.

Denk maar even terug, vanmorgen is genoeg. Je wekker ging veel te vroeg. Nieuwjaarsdag was te kort om bij te slapen. Het was minder koud dan vorige week, maar nog altijd erg koud toen je je been uit bed stak. Het was dringen bij de badkamer op de enige dag in de week dat iedereen tegelijk daar binnen wil. Natuurlijk wilde dat allerliefste ettertje van drie zijn trui weer niet aan. Achterin de auto zaten ze al weer ruzie te maken. Het was trouwens ook best een eind fietsen. Nog een geluk dat er verder zo ongeveer niemand op straat was. Alle tijd om eraan te denken dat je ook in je warme bed had kunnen blijven, of beter nog, dat je ook samen in bed had kunnen blijven. En al die moeite, en nog veel meer, heb je gedaan om exact om 10.03 in de Tituskapel te kunnen zitten, en met deze andere mensen hier te kunnen zeggen: Onze hulp is in de naam van de Heer.

Al die mensen die vanmorgen wel gewoon in hun bed zijn blijven liggen, al dan niet samen, die vinden dit dus vreemd. Waarom zou je naar buiten gaan als je ook lekker warm de bijlage van je kwaliteitskrant kunt lezen en een kop koffie drinken? Waarom zou je naar iets als een kerkgebouw gaan als je ook relaxt televisie kunt kijken. Als je perse iets met geloof wilt doen kijk je net zo relaxt naar Van der Veer. Er is toch iets mis met je als je die ene dag dat je je kinderen voor de televisie kunt zetten en er zelf weer lekker in kruipen alsnog de hele logistieke operatie doet van wassen, aankleden, eten geven of aan het eten zien te krijgen, schoenen, jassen, de auto in, waar eigenlijk heen? Die ene dag die je voor jezelf hebt, vaak genoeg zelfs niet meer dan die ene ochtend die je voor jezelf hebt, die ga je toch niet weggooien?

Zie je? Mensen zeggen bijna nooit: jij bent gek, zeg. Maar ze doen het wel, heerlijk op hun gemak, desnoods al slapend: je heel duidelijk maken dat je iets hoogst vreemds aan het doen bent. Andere mensen hebben tenminste een fatsoenlijke hobby, die niet vóór zondagmiddag 15.00 begint. Het is toch wat, wat je allemaal wel niet moet als je gelovig bent. Blij dat ik daar geen last van heb. En je draait je nog eens om als je de auto van de buren hoort wegrijden naar de kerk.

Maar goed, wij hebben het toch gedaan, vanmorgen, ook dit nieuwe jaar weer. Anders zat je hier niet. En dat zegt net zo goed wat. Zelfs al je er nooit zo over nadenkt zegt wat je doet heel veel. Je hebt vanmorgen gezegd: dat ik nu even lekker aan m’n trekken kom, dat is niet het belangrijkste in m’n leven. En: mijn eigen leventje, in mijn eigen huis, mijn eigen kamer, met mijn eigen vrouw of man en/of kinderen, mijn eigen leven van alledag, waar ik thuis in ben, dat is niet het belangrijkste in m’n leven. En: al die dingen waar ik eergisteren nog over na zat te denken, of waar ik vannacht nog wakker van lag, die zijn niet wat m’n leven uitmaakt. En: nee, al die drukte van de afgelopen week, ik voel het nog in m’n lijf, maar het is niet waar m’n leven om draait. En zelfs: dat feest van gisteren waar ik nu nog van zit na te genieten en ook trouwens best wel brak van ben, dat is niet de zin van m’n bestaan. Wat echt belangrijk is, waar ik serieus m’n hele leven thuis voor achterlaat, dat is hier samenkomen met andere christenen en samen zeggen: Onze hulp is in de naam van de Heer, die hemel en aarde gemaakt heeft, die trouw is tot in eeuwigheid en die niet loslaat wat hij begon te doen. Zo 2011 beginnen is een stevig begin, dus.

Trouwens, als je nu zit te denken: maar dàt was de bedoeling niet, ik zit hier alleen maar omdat het moet, omdat ik geen zin heb om voor m’n vrienden toe te geven dat het geloof me allemaal niet boeit, of weet ik veel wat voor reden — dan weet je het voor de volgende keer: opstaan, aankleden, naar de Titus rijden en hier met al die andere vogels zeggen: Onze hulp is in de naam van de Heer, dat betekent zoiets. Dat soort dingen moet je expres zeggen of niet. En dan kun je ook net zo goed in je bed blijven liggen. En als je zit te denken: ho wacht even, ik ben hier alleen maar op bezoek, uit nieuwsgierigheid, of wat dan ook. Wees welkom. Hier kun je zien dat christenen hun God het belangrijkste vinden in hun leven. Vandaar al die andere merkwaardige dingen in de week. En als je daar nooit iets van gemerkt hebt, je kunt al deze mensen er de hele week, het hele jaar door aan helpen herinneren: als je er verder toch niks mee doet, waarom zou je dan zondag ook niet uitslapen?

Intussen is dit nog maar het eerste begin van alle merkwaardige vreemdheid van hier komen en zeggen: Onze helper is Jahwe, de Heer, schepper van hemel en aarde, trouw, vasthoudend als niemand. Hoe groot ben jij helemaal? Wie is er hier langer dan twee meter? Machtig. En wij allemaal meestal nog wat kleinere mensen komen hier bij elkaar en we zeggen: nou, ik word geholpen door de Heer die hemel en aarde heeft gemaakt, hij let op me, hij laat me niet vallen, nooit niet. Kijk: of je let niet op op wat je dan zegt of hoort zeggen, vast ritueel tenslotte — of je denkt op z’n minst: wonderlijk — of er komt iets bij je boven van: pardon, wíe zeg je dat je helper is?! wat zeg ik hier eigenlijk? wíe zeg ik dat mij helpt, op mij let, mij niet laat vallen?! Is dat niet een beetje enorm uit proportie? Je moet maar lef hebben…

Iemand runt een nogal uitdijend heelal met een aantal sterren, planeten en allerlei andere merkwaardige dingen, dat nog nooit iemand heeft kunnen tellen, waaronder ook een aarde, uitbundig aangekleed met planten en dieren die nog nooit iemand heeft kunnen tellen; een slordige zeven miljard mensen krioelen er overheen, vrouwen en kinderen incluis, benevens veel vee — en een verdwaald groepje Amsterdammers in een betonnen hut met een vreemd dak zegt: nou, wij worden geholpen door die iemand, en hij let ook nog op ons, en hij laat niet los, laat me niet vallen. Stel, je gelooft dat er zo iemand bestaat, dan nog is de normale reactie op dit soort dingen zeggen: bluf! bla! je kunt zoveel zeggen en je zoveel inbeelden. En als je niet gelooft dat er zo iemand bestaat is het een reden te meer om te denken dat mensen die geloven vooral hun eigen verlangen naar aandacht projecteren op een zelfverzonnen god.

En dat is ergens alleen maar de buitenkant: hoe groot ben je eigenlijk? Maar er is hier nog meer vreemd. Tenslotte zijn wij natuurlijk best wel oké, doorgaans. Maar niet altijd, en de mensen vlakbij ons weten dat ook wel. Het is maar goed dat ze van ons houden. Wie mij echt kent en toch m’n leven wil blijven delen, dat is nog eens iemand aan wie je wat hebt. Dat zijn de betere helpers. Ik denk zo: iedereen verlangt naar zulke vrienden. We zijn er op gemaakt. Met enige milde ironie vertelt de bijbel bij de schepping dat er van mannen weinig terecht komt als ze niet geholpen worden door een helper in de persoon van een vrouw. Dat lijkt me bepaald niet een helper die op afstand blijft. Goed. Wie hier komt zeggen: Onze helper is de Heer, de maker van hemel en aarde, mag bedenken dat de bijbel hier hetzelfde woord gebruikt als bij de vrouw als ‘hulpe tegenover’ de man. Er zit behoorlijk wat intimiteit in dus. Geen wonder dat Psalm 121 God je als je schaduw ziet volgen.

Daar wordt het nog op een heel andere manier vreemd en spannend van. Hier opduiken en zeggen: Onze hulp is in de naam van de Heer van hemel en aarde, is ook zeggen: ik word geholpen door iemand die nog meer van me weet dan mijn vrouw of mijn man of mijn beste vrienden, veel meer. En hij is nog trouw ook, vasthoudend in zijn liefde tot en met. Hij weet wat niemand weet, en wat ook niemand te weten mag komen, en hij laat me niet vallen. Je moet maar lef hebben… Bluf! Projectie van mensen die het leven niet aandurven.

Het blijft echt een hoogst vreemde uitspraak van een niet altijd oké mensje: de schepper van hemel en aarde helpt mij, trouw en vasthoudend. De enige reden die we kunnen aanvoeren om het toch te zeggen is, dat we geloven dat diezelfde schepper ook ons speciaal is komen roepen in Jezus, God zelf, mens onder de mensen. We zijn hier uiteindelijk gekomen omdat we geroepen zijn — even terzijde: nee, niet omdat we geroepen zijn door een kerkenraad of zo, kerkenraden organiseren alleen maar, als ze gaan roepen is er iets misgegaan; einde terzijde — we zijn hier gekomen omdat we geroepen zijn door de ene Heer van de kerk: Jezus Christus. Zijn leven spreekt ons aan: hier ben ik om je te helpen, God met jou, ik ben je wachter, ik volg je als je schaduw, ik let op je, niet maar voor even, maar voor altijd, trouw en vasthoudend. Elke andere reden om hoogst vreemde dingen te gaan zeggen als: Onze hulp is in de naam van de Heer, die hemel en aarde gemaakt heeft, is inderdaad een duidelijk voorbeeld van projectie van mensen die te weinig aandacht hebben en niet zelf kunnen leven.

Het is alleen omdat Jezus zelf ons geroepen heeft en roept, dat wij alles achterlaten en hier komen en samen zeggen: hij is het, de ene grote, trouwe God, taai vasthoudend tot de dood aan een kruis toe, die de bron van ons leven is, om wie het allemaal draait, hem volgen wij. Verder heeft iedereen gelijk die het allemaal maar vreemd vindt. Het is ook vreemd. Zeggen: de maker van alles helpt ons, helpt mij, hij let op me, hij laat me niet vallen, dat betekent alleen wat als het Heer-lijk is. Maar dan is het ook heerlijk.

Dan is het boven deze nieuwe week en boven dit hele nieuwe jaar kunnen zetten: wat er ook komt, wat ik ook mee ga maken, wat wij ook gaan meemaken en gaan doen, nooit alleen, nooit hulpeloos. Als je het toch over relaxt hebt, wat wil je nog meer voor reden om niet alleen even op zondagochtend relaxt te zijn, maar de hele week door? Iedere zondagmorgen die nog komt in 2011 komen hier mensen bij elkaar, om 10.03 precies, die zeggen: onze Helper is God zelf, is Jezus, door zijn Geest worden we bezield, kijk maar: wij hebben alles, ons hele leven achtergelaten om hem te volgen. Al doende leren we oefenen, ook voor door de week en al die andere momenten behalve zondagmorgen: alles, ons hele leven achterlaten, waarom niet, het gaat toch om hem, om die ene die ons liefheeft als niemand, die ene, die grote, die alles heeft gemaakt, en in wie wij nog leven en bewegen en zijn. Zie je? Onze hulp is in de naam van de Heer, die hemel en aarde gemaakt heeft, die trouw is tot in eeuwigheid en die niet loslaat wat hij begon te doen. Kome wat komt. Amen.

keynote

Onze hulp is in de naam van de Heer…
– mensen vinden dat vreemd
– het is ook vreemd
– het is dan ook Heer-lijk

gehouden in: Amsterdam-ZW, 2 januari 2011
Oegstgeest, 23 januari 2011
Amsterdam-C, 30 januari 2011
Leiden, 20 maart 2011