Ook na lezing van de site van de synode zelf, de diverse ‘live-blogs’ van ND en RD, en de over het algemeen onbetrouwbare poging tot ‘parallel-notulen’ op de website van eeninwaarheid, blijft het de vraag wat er donderdag 5 juni op de synode van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) eigenlijk gebeurd is.

Die vraag is flink versterkt doordat het moderamen de dag erop iedereen verrast heeft met een oproep aan de kerkenraden om met Pinksteren te danken voor het genomen besluit. Alleen al de stemverhouding bij het centrale besluit (21:15) laat verwachten dat er ook in de kerken tegenover iedere 21 mensen die dit besluit het danken waard vinden er 15 zullen zijn die daar geen reden toe zien. Toch horen ook zij te danken. De synode kon immers ‘gezamenlijk en in vrede tot besluitvorming komen’. Dat zijn vreemde woorden — 21 is niet gezamenlijk en dat de 15 niet zijn weggelopen is geen signaal van vrede — die des te meer de vraag laten stellen: wat is er gebeurd?

Ik kan niet meer doen dan er mijn eigen antwoord op geven, na een paar dagen en een mooi Pinksterfeest in Amsterdam, zoveel mogelijk ontdaan van m’n primaire emoties. Om te beginnen eerst maar eens de tekst van het complete besluit (besluit 1 tot en met 4); het materiaal laat ik weg, dit is al meer dan genoeg.

Besluit 1:

deputaten M/V in de kerk decharge te verlenen.

Besluit 2:

a. niet in te stemmen met de onderbouwing van de conclusie van de deputaten M/V in de kerk dat het past binnen de bandbreedte van wat als Schriftuurlijk en gereformeerd kan worden bestempeld wanneer naast mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen;
b. de visie dat behalve mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen moet vrij bespreekbaar zijn zolang er vanuit de Schrift geargumenteerd wordt.

Grond:
Het doorlopend spreken van de Schrift laat twee lijnen zien. De ene lijn is die van gelijkwaardigheid tussen man en vrouw – de andere die van het verschil in verantwoordelijkheid die God aan man en vrouw heeft gegeven; deze beide lijnen dienen verdisconteerd te worden.

Besluit 3:

a. een nieuw deputaatschap M/V en ambt te benoemen dat in kaart moet brengen:

1. hoe de ambtelijke structuur zo kan worden ingevuld dat vrouwen zich daarbinnen kunnen inzetten voor Gods koninkrijk; dit met inachtneming van de onder besluit 2 genoemde grond;
2. wat de consequenties van een dergelijke structuur zijn met betrekking tot de in gebruik zijnde formulieren en de kerkorde;
3. hoe binnen de zusterkerken wordt gedacht over de invulling van de ambten van predikant, ouderling en diaken; dit met het oog op het onderhouden van de katholiciteit van de kerk.

b. de binnen- en buitenlandse zusterkerken op de hoogte te stellen van dit besluit 3 en hen te verzoeken om advies.

Gronden:
1. Een voortgaande bezinning op de vragen rond mannen en vrouwen in de ambten van predikant, ouderling en diaken is gediend met een kritische bestudering van de huidige ambtsstructuur binnen de Gereformeerde Kerken in het licht van het totale onderwijs van de Schrift.
2. De uit de tijd van de Reformatie afkomstige ambtelijke structuur van predikanten, ouderlingen en diakenen is niet rechtstreeks aan de Schrift ontleend en mag daarom naar gelang van de omstandigheden worden gewijzigd en/of aangevuld.
3. Niet alle werkzaamheden van de huidige ambtsdragers hebben direct te maken met het dragen van de verantwoordelijkheid voor de geestelijke leiding aan de gemeente; het is zinvol te onderzoeken welke taken door zowel mannen als vrouwen kunnen worden vervuld.
4. Een andere invulling en indeling van de ambten van predikant, ouderling en diaken kan consequenties hebben voor de inhoud van de in gebruik zijnde formulieren en ook voor de regelingen van de kerkorde.
5. Overeenkomstig de regels voor de zusterkerkrelaties (GS Ommen 1993) behoren de zusterkerken op de hoogte te worden gesteld van de voorgenomen studie en de resultaten daarvan.

Besluit 4:

a. een nieuw deputaatschap M/V in de kerk te benoemen, dat tot taak heeft: te werken aan de integratie van het bijbels onderwijs, de confessionele normen en de praktijk in de Gereformeerde Kerken met betrekking tot de rollen en functies van vrouwen en mannen in hun onderlinge samenhang, door

1. actief te beschrijven hoe en op grond waarvan in Gereformeerde Kerken in verschillende situaties mannen en vrouwen hun gaven inzetten in de gemeente;
2. daarbij ontwikkelingen, sterke punten, ‘best practices’, maar ook knelpunten en discussiepunten te signaleren, van een eerste afweging te voorzien en die te communiceren met de kerken;
3. over waarnemingen en afwegingen in gesprek te gaan en te blijven met m.n. de medewerkers aan de Theologische Universiteit en aan het Praktijkcentrum;
4. het gesprek over de roeping en het recht van vrouwen ook hun gaven in te zetten in de kerken te stimuleren en te ondersteunen met het oog op een praktijk die het veelkleurig spreken van de Schrift weerspiegelt, waarbij er bijzondere aandacht is voor:

a. schriftgetrouw en gehoorzaam bijbel lezen;
b. de invloed van de maatschappij op het denken en handelen van christenen;
c. de bijzondere en aanvullende verschillen tussen man en vrouw.

5. bij alle hiervoor genoemde activiteiten gericht te vragen naar de diverse ervaringen en overtuigingen van vrouwen;

b. wanneer er ontwikkelingen zijn in de kerken op dit punt die voldoende convergeren en waarvan het verantwoord is om er gemeenschappelijke afspraken over te maken, daarover aan de dan eerstvolgende generale synode voorstellen te doen;
c. voorstellen die daar aanleiding toe geven tijdig via deputaten Kerkelijke eenheid en Betrekkingen buitenlandse kerken te communiceren met binnen- en buitenlandse zusterkerken.

Gronden:
1. [a1-5] Het is verstandig op dit moment niet in te zetten op één of meer aangedragen ‘oplossingsrichtingen’ in de vragen rond de mogelijkheid van vrouwelijke ambtsdragers, maar het gesprek in breder kader voort te zetten.
2. [a1] De ontwikkelingen in de kerken op het punt van de rollen en functies van mannen en vrouwen in de gemeente verdienen een goede ondersteuning en interactie.
3. [a2] De nu verschillende praktijken in de kerken vragen om een meer gemeenschappelijk proces van bewustwording en van elkaar leren. De urgentie daarvan wordt nu meer dan in het verleden ervaren.
4. [a2] Door als kerken samen en in samenhang elkaars praktijk te leren kennen en te onderzoeken, vullen we elkaar aan en kunnen we groeien in eensgezindheid.
5. [a3] Input vanuit de Theologische Universiteit en het Praktijkcentrum is nodig voor een theologisch en empirisch verantwoorde begeleiding van de kerkelijke ontwikkelingen en voorbereiding van eventueel nodige besluitvorming.
6. [a4] Ongeacht overtuigingen over het al dan niet toegestaan zijn van vrouwelijke ambtsdragers valt er nog veel te winnen in een doorgaand gesprek over roeping en recht van vrouwen om ook hun gaven in te zetten in de kerk:

a. [a4a] er is verschil van inzicht over de manier waarop wij voor ons leven hier en nu conclusies trekken uit wat de bijbelschrijvers in eerste instantie voor hun lezers van toen opschreven;
b. [a4b] deputaten M/V hebben in hun rapport terecht aandacht gevraagd voor de spanning die velen voelen tussen de rollen en functies die vrouwen in de kerken en in de maatschappij vervullen;
c. [a4c] de reële verschillen tussen man en vrouw vragen een eigen afweging, bijvoorbeeld door aandacht te geven aan ‘gender-studies’.

7. [a5] Wanneer het gaat over de roeping en het recht van vrouwen om ook hun gaven in te zetten in de kerken kan hun eigen inbreng niet gemist worden.
8. [2] Het is goed de tijd te nemen om gemeenschappelijke besluitvorming op dit onderwerp vanuit de kerken zelf te laten opkomen en in alle rust zoveel mogelijk gezamenlijkheid te laten groeien.
9. [3] De afspraken met zusterkerken in binnen- en buitenland moeten zo zorgvuldig mogelijk worden nagekomen.

Het kan duidelijk zijn dat de teksten van de besluiten 3 en 4 uit verschillende bron komen. Ze zijn, na overleg tussen de auteurs van besluit 3 en besluit 4, door die afgevaardigden gezamenlijk ingediend om in zo groot mogelijke eenstemmigheid verder te besluiten. Dat is ook de enige reden waarom besluit 3 met algemene stemmen is aangenomen. Ik laat besluit 3 en 4 nu verder voor wat ze zijn. Daar ligt het spannende punt niet. Dat ligt bij besluit 2.

Bij besluit 2 ging de stemming uiteindelijk tussen twee voorstellen. Toen de vergadering donderdagmorgen begon zagen die er als volgt uit:

versie 1

Besluit 2:

niet in te stemmen met de conclusie van deputaten M/V in de kerk dat het past binnen de bandbreedte van wat als Schriftuurlijk en gereformeerd kan worden bestempeld wanneer naast mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen.

Gronden:
1. Het doorlopend spreken van de Schrift laat twee lijnen zien. De ene lijn is die van gelijkwaardigheid tussen man en vrouw — de andere die van het verschil in verantwoordelijkheid die God aan man en vrouw heeft gegeven; deze beide lijnen sluiten elkaar niet uit.
2. De woorden van de apostel Paulus in 1 Kor. 14: 34 en 1 Tim. 2: 11-15 geven aan dat mannen de eindverantwoordelijkheid dienen te dragen voor de ambtelijke taken.
3. De ‘culturele context’ kan bij de uitleg van de onder 2 genoemde teksten niet als doorslaggevend argument worden gebruikt.

versie 2

Besluit 2:

uit te spreken
a. dat de synode niet tot voldoende eenduidigheid en consensus is gekomen om, bevestigend of ontkennend, tot gemeenschappelijke besluitvorming over te gaan over de vraag of naast mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen;
b. dat het gesprek over deze vraag in de kerken op basis van respect over en weer moet worden voortgezet, om zo te groeien in eensgezindheid (vgl. Fil. 3: 15);
c. dat andere kerken en medechristenen niet veroordeeld mogen worden op het bij hen functioneren van vrouwelijke ambtsdragers als zodanig.

Gronden:
1. [a] De bespreking ter synode heeft geen breed gedragen, op de Schrift gefundeerd inzicht opgeleverd; de adviezen van deputaten, zusterkerken en adviseurs zijn niet eensluidend.
2. [a] Om de eenheid te bewaren is het wijs in een gevoelige zaak als deze geen (meerderheids)besluiten te nemen die een substantieel deel van de (zuster) kerken en gemeenteleden niet overtuigen.
3. [b] De vanaf 2005 in de kerken gevoerde discussie kent zowel voor- als tegenstanders die hun overtuiging op verschillende manieren onderbouwen, maar zich allen beroepen op de heilige Schrift als de enige norm voor ons denken en leven; geen van die posities en argumentaties kan bijvoorbaat als  niet gereformeerd worden afgewezen.
4. [b] De opdracht van de GS Harderwijk 2011 (art. 29 besluit 2) heeft in de kerken het gesprek gestimuleerd over de vraag of het op grond van de Schrift geoorloofd is om naast broeders ook zusters te benoemen in het ambt van diaken, ouderling of predikant; dat gesprek moet nog voortgezet worden.
5. [b] De discussie in de kerken is mede door het verschijnen van het laatste rapport van deputaten M/V in een stroomversnelling terecht gekomen; de urgentie van het gesprek over dit onderwerp wordt meer gevoeld dan eerder; des te meer reden om dit gesprek ook verder te voeren.
6. [c] Het gewicht dat moet worden gegeven aan het functioneren van vrouwen in ambtelijke functies in andere kerken, wordt bepaald door de manier waarop die dienst in een bijbels-gereformeerde identiteit is verankerd en wordt verantwoord.

Beide voorstellen zijn in de loop van de verschillende rondes ter vergadering gewijzigd. Op een gegeven moment stonden de volgende versies tegenover elkaar:

versie 1

Besluit 2:
a. niet in te stemmen met de onderbouwing van de conclusie van de deputaten M/V in de kerk dat het past binnen de bandbreedte van wat als Schriftuurlijk en gereformeerd kan worden bestempeld wanneer naast mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen;
b. de visie dat behalve mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen moet vrij bespreekbaar zijn zolang er vanuit de Schrift geargumenteerd wordt.

Grond:

Het doorlopend spreken van de Schrift laat twee lijnen zien. De ene lijn is die van gelijkwaardigheid tussen man en vrouw – de andere die van het verschil in verantwoordelijkheid die God aan man en vrouw heeft gegeven; deze beide lijnen dienen verdisconteerd te worden.

versie 2

Besluit 2:

uit te spreken
a. dat de synode niet tot voldoende eenduidigheid en consensus is gekomen om, bevestigend of ontkennend, tot gemeenschappelijke besluitvorming over te gaan over de vraag of naast mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen;
b. dat het gesprek over deze vraag in de kerken op basis van respect over en weer moet worden voortgezet, om zo te groeien in eensgezindheid (vgl. Fil. 3: 15).

Gronden:
1. [a] De bespreking ter synode heeft geen breed gedragen, op de Schrift gefundeerd inzicht opgeleverd; de adviezen van deputaten, zusterkerken en adviseurs zijn niet eensluidend.
2. [a] Om de eenheid te bewaren is het wijs in een gevoelige zaak als deze geen (meerderheids)besluiten te nemen die een substantieel deel van de (zuster) kerken en gemeenteleden niet overtuigen.
3. [b] De vanaf 2005 in de kerken gevoerde discussie kent zowel voor- als tegenstanders die hun overtuiging op verschillende manieren onderbouwen, maar zich allen beroepen op de heilige Schrift als de enige norm voor ons denken en leven; geen van die posities en argumentaties kan bijvoorbaat als  niet gereformeerd worden afgewezen.
4. [b] De opdracht van de GS Harderwijk 2011 (art. 29 besluit 2) heeft in de kerken het gesprek gestimuleerd over de vraag of het op grond van de Schrift geoorloofd is om naast broeders ook zusters te benoemen in het ambt van diaken, ouderling of predikant; dat gesprek moet nog voortgezet worden.
5. [b] De discussie in de kerken is mede door het verschijnen van het laatste rapport van deputaten M/V in een stroomversnelling terecht gekomen; de urgentie van het gesprek over dit onderwerp wordt meer gevoeld dan eerder; des te meer reden om dit gesprek ook verder te voeren.

Omdat beide versie zich naar elkaar toe leken te bewegen is toen opnieuw overleg geweest tussen beide groepen indieners. Daarbij bleek dat de indieners van versie 1 per se wilden dat de synode hun grond over zou nemen, en niet konden instemmen met de gronden 1 en 2 onder versie 2. Er is vervolgens een laatste variant geschreven van versie 2 om aan de anderen zover mogelijk tegemoet te komen:

Besluit 2:

uit te spreken
a. dat de synode niet overtuigd is door het betoog van deputaten in hun rapport, maar zelf ook niet tot voldoende eenduidigheid en consensus is gekomen om, bevestigend of ontkennend, tot gemeenschappelijke besluitvorming over te gaan over de vraag die door de synode van Harderwijk is gesteld, of naast mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen;
b. dat het gesprek over deze vraag in de kerken op basis van respect over en weer moet worden voortgezet, om zo te groeien in eensgezindheid (vgl. Fil. 3: 15);
c. dat bij dat gesprek de mening verdisconteerd moet worden dat het doorlopend spreken van de Schrift twee lijnen laat zien, namelijk die van gelijkwaardigheid tussen man en vrouw en die van verschil in verantwoordelijkheid die God aan man en vrouw heeft gegeven.

Gronden:
1. [a] De bespreking ter synode heeft geen breed gedragen, op de Schrift gefundeerd inzicht opgeleverd; de adviezen van deputaten, zusterkerken en adviseurs zijn niet eensluidend.
2. [a] Om de eenheid te bewaren is het wijs in een gevoelige zaak als deze geen (meerderheids)besluiten te nemen die een substantieel deel van de (zuster) kerken en gemeenteleden niet overtuigen.
3. [b] De vanaf 2005 in de kerken gevoerde discussie kent zowel voor- als tegenstanders die hun overtuiging op verschillende manieren onderbouwen, maar zich allen beroepen op de heilige Schrift als de enige norm voor ons denken en leven; geen van die posities en argumentaties kan bijvoorbaat als  niet gereformeerd worden afgewezen.
4. [b] De opdracht van de GS Harderwijk 2011 (art. 29 besluit 2) heeft in de kerken het gesprek gestimuleerd over de vraag of het op grond van de Schrift geoorloofd is om naast broeders ook zusters te benoemen in het ambt van diaken, ouderling of predikant; dat gesprek moet nog voortgezet worden.
5. [b] De discussie in de kerken is mede door het verschijnen van het laatste rapport van deputaten M/V in een stroomversnelling terecht gekomen; de urgentie van het gesprek over dit onderwerp wordt meer gevoeld dan eerder; des te meer reden om dit gesprek ook verder te voeren.
6. [c] De mening van de eerst-verantwoordelijkheid van de man is ingeburgerd door het woordgebruik van het huwelijksformulier als uitleg van het hoofd zijn uit Efeze 5, en moet beoordeeld worden op haar draagkracht voor de ambtsleer.

Via een stemming is bepaald dat versie 1 als eerste in stemming zou komen. Die stemming resulteerde in 21 voor en 15 tegen.

Gegeven de hele opbouw en ontwikkeling ter vergadering kan deze stemming alleen maar gelezen worden als een afwijzing van de stelling dat het wijs is in een gevoelige zaak als deze geen (meerderheids)besluiten te nemen die een substantieel deel van de (zuster)kerken en gemeenteleden niet overtuigen, en een over-stemmen op het punt dat het idee van verschil in verantwoordelijkheid tussen man en vrouw geen aandachtspunt, maar uitgangspunt in het verdere gesprek dient te zijn. Of dat idee de anderen, laten we zeggen in een verhouding van 21:15, al dan niet overtuigt, is feitelijk van nul en generlei waarde geacht.

Het geheel van de onderdelen is, ondanks het daarover in de huishoudelijke regeling bepaalde, niet meer in stemming gebracht. De vraag of een meerderheid van drie (!) in een gevoelige zaak als deze voldoende is, gezien de aard van de vergadering als kerkelijke vergadering — is niet gesteld. Dat is het laatste wat objectief kan worden geconstateerd. Dit is er gebeurd.

Subjectief valt nog te constateren dat de oproep van het moderamen zich geheel beweegt in de lijn van de besluitvorming: of anderen, laten we zeggen in een verhouding van 21:15, hier geen reden voor danken zien, is van nul en generlei waarde geacht.