Preek over Johannes 16:16

orde morgendienst
welkom
zingen: Psalm 29,1.2
stil gebed
votum en groet (daarna zitten)
Jezus sprak: Ik ben bij de Vader vandaan gegaan en naar de wereld gekomen, nu verlaat ik de wereld weer en ga ik terug naar de Vader. Halleluja (Joh. 16:28)
zingen: Psalm 113,1.2
Marcus vertelt: Nadat hij tegen zijn leerlingen gesproken had, werd de Heer Jezus in de hemel opgenomen en nam hij plaats aan de rechterhand van God. Halleluja (Mar. 16:19)
zingen: Psalm 117
Jezus sprak: Nooit is er iemand opgestegen naar de hemel behalve degene die uit de hemel is neergedaald, de Mensenzoon die in de hemel is. Halleluja (Joh. 3:13)
luisterlied: Opwekking 201
gebed
Schriftlezing Lucas 24:46-53
preek over Johannes 16:16
zingen: NGK 179a
gebed
mededelingen
inzameling gaven
zingen: Opwekking 58
zegen

Punt. — Of: puntje, puntje, puntje. — Hoe klinkt Jezus’ hemelvaart voor jou? Is dat iets als: Jezus is naar de hemel gegaan — punt. Of is dat iets als: Jezus is naar de hemel gegaan — puntje, puntje, puntje? Dat maakt een wereld van verschil, nietwaar? De wereld van verwachting, van verlangen, van beweging, van openheid, de wereld van God, van léven.

Jezus is naar de hemel gegaan — punt. Hij is terug naar huis, terug naar God, zijn Vader. En dus zijn wij hier in de steek gelaten, achtergebleven, left behind, zeg maar. Of anders: Jezus is naar de hemel gegaan — punt. Hij heeft nu alle heerlijkheid en macht en overzicht en invloed, en zo. En dus kunnen wij ons redelijk gerust voelen. Als Jezus koning is gaat de kerk nooit verloren en gaan wij het wel redden in ons leven. Als je hier gekomen bent met zo’n ‘Jezus is naar de hemel gegaan punt’-gevoel, dan is de kans bijna 100% dat je nu zit te kijken naar hoe die gast op dat podium er nog wat van maakt. En als je dat gevoel houdt ga je straks net zo naar huis als je hier net gekomen bent.

Om dat te voorkomen mag ik voor iedereen die hier vanmorgen zo of zus de apostelen-act van hemelvaart opvoert — op de een of andere manier naar de hemel staan staren — de engelen-act doen: hallo, wat zit je daar te doen? Zitten jullie daar nu nóg? Dat is de typische hemelvaart-vraag: wat staan jullie daar? wat zitten jullie daar? wat doen jullie hier nog? Want wat Jezus betreft is het echt niet: punt, Jezus is naar de hemel gegaan, — maar is het: Jezus is naar de hemel gegaan …

En dan gaat er dus wat gebeuren. Inderdaad, dan wordt het Pinksteren. En dat is maar één onderdeel van wat er gebeuren gaat. Als Jezus naar de hemel is gegaan … gaat er zoveel gebeuren dat er nauwelijks tijd voor is. In zijn naam zullen alle volken worden opgeroepen om tot inkeer te komen, opdat hun zonden worden vergeven. En jullie zullen hiervan getuigenis afleggen, hier om de hoek beginnen. De kracht uit de hemel daarvoor komt met de Geest. Dat lazen we net in de laatste verzen van Lucas’ evangelie. Het is geen achternamiddag-werk dat te gebeuren staat. Als je het even tot je door laat dringen (getuigen, alle volken, en nog tot inkeer komen ook, zelfs Nederlanders en gereformeerden en zo) — tweeduizend jaar is niet echt lang voor zo’n klus.

Dat doet me denken aan iets wat Jezus tegen zijn leerlingen zei nog vóór zijn sterven en opstanding: ‘Nog een korte tijd en jullie zien me niet meer, maar kort daarna zien jullie me terug.’ Dat zijn leerlingen Jezus niet meer zien is omdat hij naar zijn Vader gaat. En dat is in Johannes wat er gebeurt in het gehéél van Jezus lijden, sterven, opstanding en hemelvaart. Maar kort daarna zien ze Jezus terug. Een korte tijd, kort daarna — dat is niet de korte tijd van onze klokken, het is een tijd die kort is zoals de tijd op je examen kort kan zijn: je komt er maar net in klaar, je moet stevig doorwerken, er moet flink wat in gebeuren. Hoe lang of kort dat ‘kort daarna’ in onze klokkentijd is, daar wordt nergens in de bijbel iets over gezegd. Dat is niet onze zaak, maar de zaak van God de Vader. En het is dus ook niet vroom of gelovig, maar dom en respectloos richting God en mensen om te roepen dat op die en die dag de wereld zal vergaan, maar goed. Kort daarna — na hemelvaart volgt een tijd die overladen is met wat er te gebeuren staat, met wat Jezus te doen heeft. Jezus is naar de hemel gegaan … dan gaat het evangelie de aarde over, gedragen door de Geest, geleid door Jezus zelf: ik ben met jullie.

Een korte tijd, kort daarna, daar staat druk op, daar hoort een doel bij. Je hebt anderhalf uur voor je samenvatting Nederlands. Dat is voor sommige mensen al kort. Maar: je hebt een korte tijd voor je samenvatting Nederlands en wanneer die tijd is afgelopen gaat de bel, dat is nog andere koek. En dat is wel wat bij Jezus’ hemelvaart hoort. Je hebt een korte tijd om alle volken tot mijn leerlingen te maken, hen te dopen en hen te leren alles te doen wat ik geboden heb, ik ben met jullie en mijn Geest geeft jullie kracht, maar wanneer de tijd is afgelopen gaat de bel. Dan is hemelvaart bijna hetzelfde als ‘Klaar voor de start, af!’ Precies. En daarom is de vraag die bij hemelvaart hoort ook ‘wat doen jullie hier nog?’.

En, zoals ik al suggereerde, dat gaat niet over na tweeduizend jaar. Alle volken, en nog tot inkeer brengen ook, dat regel je niet even. En andersom: als je hier zit te denken dat een en ander wel lang duurt, dat je wel vreemd in elkaar zit als je tweeduizend jaar een korte tijd vindt — goedemorgen, heeft u enigszins in de gaten waar het hier om gaat? Weet u nog dat anderhalf uur voor een simpele spellingsopdracht heel anders was dan anderhalf uur voor een samenvatting van een uitvoerige en ingewikkelde tekst? Nou, zoiets. Alle volken oproepen tot inkeer te komen — als je denkt dat dit intussen wel eens klaar mag zijn, kijk naast je in je buurt. Je bedoelde zeker: die hoeft niet? Weet je? Je hebt nog tot de bel gaat…

Geduld is een mooi woord. Bij God wordt het ook een mooie zaak. Bij God merk je dat geduld niet maar is dat je even kunt wachten als je niet meteen aan de beurt bent. Het is dat je iets echt wilt en het uit kunt houden tot je dat ook krijgt. Echt geduld is de lange adem van hartstocht: weten wat je wilt en kracht genoeg hebben om te wachten en te werken tot je bereikt wat je bereiken wilt. Gods hartstocht is dat hij met zoveel mogelijk mensen als zijn kinderen samen kan wonen in gerechtigheid, vreugde en vrede voor altijd. Dáár gaat hij voor. En dus is de tijd kort, dus is het kort daarna dat Jezus weer komt, juist omdat er zoveel mensen verzameld moeten worden, en omdat er zo véél mensen verzameld moeten worden. En dus is het: Jezus is naar de hemel gegaan…

Een tweetal dingen wil ik daar bij onderstrepen, uitvergroten zeg maar, eentje kort, eentje wat langer. Kort: altijd weer, en op allerlei manieren is de vraag die hierbij hoort: wat gaat er nú gebeuren? wat komt er nu? Bij Jezus is naar de hemel gegaan — punt, zou je een vraag kunnen verwachten als: klopt dat wel? is dat zo? is dat waar?, of een vraag als: hoe kan dat? hoe moet ik me dat indenken? is daar beeld bij? Allemaal van die beschouwende vragen waar je zelf niet bij in beweging hoeft te komen: zitten en kijken is genoeg.  Dat zijn niet de christelijke vragen. Maar bij: Jezus is naar de hemel gegaan… — is de vraag onontkoombaar en onontwijkbaar die naar: en nu wat…? ja, en…?

En let wel, dat is dé typische bijbelse vraag. God heeft hemel en aarde, met alles er op en er aan, geschapen. Mooi. En nu? Adam en Eva hebben van die ene boom gegeten. Triest. Maar nu? Abraham is uit Mesopotamië geroepen. Oké. En nu? Israël is in Kanaän aangekomen. Zo. En nu? Jezus is gedoopt door Johannes de Doper. Apart. En nu? Jezus is opgestaan uit de dood. Pardon? En nu? Wat gaat er nu gebeuren? Wat is Gods volgende stap? Wat gaat hij nu doen? Wat gaat hij hierop verzinnen? In alle mogelijke variaties is dit dé vraag van de bijbel. Als Jezus naar de hemel gaat vraagt hij echt om nog een keer die vraag. Jezus is naar de hemel gegaan… Sjo. En nu? Denk er vandaag vooral nog eens extra aan. Of later in je leven als je op allerlei vragen stuit: de vragen van de twijfel, van de wanhoop, van het grote waarom, van de hoe’s en de do’s en don’ts en nog veel meer: de eigenlijke vraag van de bijbel, de vraag waar het leven van christenen best om mag draaien, is de vraag: en nu?

Het andere dan: als ik het alleen al zo zeg: Jezus is naar de hemel gegaan… — dan zit daar meteen iets dubbels in. Jezus is naar de hemel gegaan… en wat gaat hij nu doen? en: Jezus is naar de hemel gegaan… en wat hebben wij nu te doen? Ik heb dat expres tot nu toe in de preek door elkaar laten lopen. Dat hoort nu eenmaal typisch bij God, typisch bij Jezus, omdat het typisch bij de Geest van God hoort. Als de God van de bijbel schept, geeft, doet, schakelt hij tegelijk in. Als zijn Geest over de schepping zweeft schakelt hij in: groei, draag vrucht, vermenigvuldig je. Als God zijn volk een land geeft, geeft hij het hun tot erfdeel, in eigendom, schakelt hij in, om te zorgen, om te herstellen, om te delen. Als God wat geeft, geeft hij ook te doen.

Een aardig signaalwoord voor dit geheel is het woord zegen of zegenen. God schiep de mensen en zegende hen: wees vruchtbaar, heers, leef, werk. Jezus gaat naar de hemel terwijl hij zijn leerlingen zegent: ga op weg, verkondig, doop, leer. Er staat geschreven dat in Jezus’ naam alle volken verkondigd moet worden. Prima. Jezus heeft iets te verkondigen gegeven: opgestaan uit de dood is hij. En hij zegent zijn leerlingen: ga op weg, ik geef leven en kracht, wat zitten jullie hier nog? Vorige week zondag ging het hier over ‘Jezus komt langs’. Jezus komt langs en zegt: ga mee, zo mogen wij ook bij mensen langs gaan en zeggen: ga mee. Dat raken we hier, net anders, maar toch: ga mee, en: ga op weg, ga zelf. Net een tik meer aandacht voor ons ingeschakeld worden. Dat mag ook best op hemelvaart. Jezus is naar de hemel gegaan… Ja, en nu? Ja, en wat wordt er nu van mij verwacht?

Nou ja, dat je je laat zegenen en dat je aan de gang gaat. Tenslotte: kort daarna zal Jezus weer komen. Alle volken is een boel mensen. En als de bel gaat is het voorbij. Dus denk eerst maar eens een dag of tien aan Pinksteren: kracht uit de hemel is er voor jou. De Heer Jezus zegent jou, hij kijkt blij naar jou, hij richt zijn ogen op jou en geeft je vrede. Laat je zegenen. Terwijl Jezus hen zegende ging hij van hen heen en werd opgenomen in de hemel. En ga dan aan de gang, gewoon, te beginnen om de hoek. Voor de leerlingen in Jeruzalem, voor ons hier in Amsterdam. Iedereen die hier op de een of andere manier naar de hemel zit te staren: was hij maar hier, ik ben alleen, mooi dat daar goed voor ons gezorgd wordt, zit ik hier goed — krijgt vanmorgen van Jezus zelf de vraag mee: wat zit je hier nog? heb je niks beters te doen? ik ben naar de hemel gegaan… juist, en nu?

Als de levende God een wereld schept doet hij dat niet om hem alleen te runnen. Hij maakt er mensen bij naar zijn beeld en lijkend op hem, als junior-goden, om het samen met hen te doen. Als de levende God een kerk schept doet hij dat niet om die alleen te runnen. Hij zet er mensen bij in naar Jezus’ beeld en lijkend op Christus, als junior-messiassen, om het samen met hen te doen. Kun je dom vinden (geen wonder dat het nu al tweeduizend jaar aansleept), maar zo heeft God het besloten te doen. En dat betekent in alle simpelheid: Jezus is naar de hemel gegaan… juist, en nu? waar ga ik vanmiddag heen? naar wie ben ik morgen op weg? over wie dacht ik gisteren ook al weer: laat maar zitten.

Maar goed, even alles samengevat: Jezus is naar de hemel gegaan… , dat wil je jeuk geven: en nu? en ik? en wat dan nog? en…? puntje, puntje, puntje. Misschien heb ik het daarom tot nu toe nog wel helemaal verkeerd aangepakt, vanmorgen. Bij jeuk is het genoeg om te zeggen dat het niet hoeft, niet zo is. Welnee, je hebt helemaal geen kriebels in je haar… En mieren komen hier niet voor… Misschien, zo aan het eind van de preek, is het intussen vroeg genoeg om daar op te komen — misschien had ik ook wel gewoon kunnen zeggen: Jezus is naar de hemel gegaan… Natuurlijk hoef je daar niks mee. Joh, dat is voor jou niet interessant. Als je denkt: en nu? wat gaat er gebeuren dan? vergeet het lekker. Niks natuurlijk. Tweeduizend jaar niks, dacht je dat er dan morgen wel wat zou gebeuren? Es kijken of het dan net zo gaat jeuken. Hoe dan ook, als je nu straks, of morgen of volgende week of zo, van die irritante jeuk aan je neus hebt — denk er dan nog maar eens aan terug: Jezus is naar de hemel gegaan — puntje, puntje, puntje. En trouwens, wat zitten jullie hier nog?

gehouden in: Amsterdam-ZW, 2 juni 2011 (Hemelvaartsdag)
in een eerdere versie gehouden in: Loenen-Abcoude, 24 mei 2001