Preek over Efeziërs 2:21-22

orde morgendienst
welkom
zingen: Opwekking 194
zingen: Opwekking 267
stil gebed
votum en groet
zingen: Liedboek 434,1.2.5
gebed
Schriftlezing Efeziërs 2:11-22.3:14-21
preek over Efeziërs 2:21-22
zingen: Iona 42,1.3.4
lezen Kolossenzen 3:1-17
zingen: Liedboek 473,1.2.9.10
gebed
mededelingen
inzameling gaven
zingen: Psalm 150 (berijming Liedboek)
zegen

Het is één van de grote beelden in de bijbel voor de grote kerk, het beeld van een gebouw, een tempel in aanbouw. Ik heb er expres even iets omheen gelezen, want dan is duidelijk dat het niet maar gaat om hier een tempeltje en daar een tempeltje, alsof iedere losse gemeente zo’n gebouw is. Het gaat echt om de kerk van alle tijden en plaatsen, begonnen in het volk Israël, nu uitgebreid over alle volken. Die kerk is een heel groot gebouw in aanbouw. Het is de plaats waar God woont door zijn Geest. Van dat grote gebouw vormen wij hier een onderdeel, een gedeelte, laten we zeggen een groep stenen die zich laten invoegen hier, een stuk muur.

Maar wat voor soort muur? We zijn in Nederland gewend aan iets als dit: gewassen baksteen, iedere steen hetzelfde, op een buts hier en daar na, allemaal netjes in het gelid gevoegd. Voor je het weet denk je dan dat het bij die stenen van de kerk ook wel zo zal zijn: allemaal hetzelfde, netjes in het gelid. Tempel voor God, allemaal een beetje hetzelfde fatsoenlijke mensen. Maar goed, de bijbel is een nogal oud en dwars boek. En vanzelfsprekend is het nu ook weer net dat muren er zo uit zien. Zo, natuursteen, kan het er ook uitzien. Een muur van ‘echte’ stenen, uit de rotsen gehakt. En iedere steen is anders. Een kunst op zich om van al die verschillende vormen toch een rechte muur te maken, zeker als er ook nog een poort in moet, zoals bij dit plaatje hier. En vanzelf is daar dan de vraag: aan wat voor model stenen moet je eigenlijk denken bij de levende stenen voor de tempel van de kerk? Bakstenen, zoals wij die kennen, of toch meer natuursteen, zoals bij de laatste muur die nog staat van de tempel in Jeruzalem, de klaagmuur. En hoe passen die dan in elkaar? Wat is de mortel, wat bindt hen samen.

Natuurlijk zijn mensen geen stenen. Maar het is leuk om die beeldspraak eens wat uit te werken en te pressen. En ook om haar wat concreter te maken. Want mensen zijn altijd alleen maar mens in relatie met andere mensen. De levende steen die jij bent, ben je mét jouw geliefden, ouders, kinderen, vrienden, collega’s, buren en medegemeenteleden. Zij vormen jou mee. De een veel meer dan de ander, natuurlijk. Zonder je man of vrouw ben je jezelf niet meer, is er een stuk van jezelf weg. Maar ook de andere relaties vormen je. Wie werkloos wordt merkt bijvoorbeeld hoeveel samen werken betekent voor wie je bent. Mensen hebben een thuis, een home en ze hebben een range aan relaties met anderen en zo zijn ze mens. Zo zijn ze levende steen, zo krijgen ze hun eigen vorm.

Het is leuk om dat eens concreet te maken voor jezelf. Probeer het maar eens met dat papiertje dat is uitgedeeld. Het is een modelletje dat je thuis in het groot kunt uitwerken. Je zet je eigen naam in de cirkel in het midden. Daar horen ook de namen van de andere mensen bij wie je thuis komt, je directe huisgenoten. Van daaruit heb je verhoudingen met allerlei anderen. Hun namen kun je eromheen kwijt, gewoon stippellijntjes toevoegen, zoveel als je nodig hebt. Schrijf de namen op en de gezichten en verhalen komen vanzelf mee. Je krijgt een heel overzicht over je leven. Je merkt ook gelijk hoe verschillend we zijn. De een heeft veel familie, de ander niet; de een heeft veel vrienden, de ander niet, de een heeft met veel mensen uit de gemeente iets, de ander met weinig. De een zit op een grote en actieve kring, de ander niet. En zo voort. De precieze vorm van het figuurtje dat uitgedeeld is, is zo bij iedereen anders. Maar tegelijk krijgt iedere levende steen wel door al deze relaties zijn vorm. Zo, met al die relaties, zo wil God mij gebruiken en zo wil God mij een plaats geven in zijn tempel. Een duidelijke vorm van natuurstenen muur dus, elke steen anders, eigen.

Denk er maar even over na, met welke namen zou jij beginnen. Schrijf ze rustig op. Uitwerken kan thuis, maar het is leuk om hier al wat te hebben. Dan gaan we daar nu verder mee aan het werk.

Dan kun je des te makkelijker zien hoe die stenen in de kerk eigenlijk in elkaar passen. Wat verbindt? Mensen zijn geen stenen, dus het gaat om een bijzonder soort cement ook. Hoe krijgt Jezus het voor elkaar dat zijn kerk groeit, zijn tempel gebouwd wordt, steen voor steen? Nou, ik denk dat er hier uit het verband van Efeziërs drie dingen naar voren komen: bidden, dienen en praten.

Bidden is het eerste. Paulus gaat in 3:1 meteen verder met: daarom is het dat ik bid. Uiteindelijk pakt hij die gedachtegang in 3:14 weer op, maar duidelijk is dat bidden echt het eerste en het belangrijkste is. Dat is ook logisch. Levende steen voor Gods tempel word je alleen maar doordat je met Christus verbonden bent. Alleen daarom ben je geen vreemdeling of gast meer, maar burger, en hoor je erbij. Als dat de bron van je steen zijn is, is het ook de bron van het bij elkaar horen en het in elkaar passen van stenen. Als de Vader ons innerlijk wezen kracht schenkt door zijn Geest kan door het geloof Christus wonen in ons hart. Dat zijn dingen die zich alleen maar af laten bidden, voor onszelf en voor elkaar.

Daarom denk ik dat als wij willen dat we samen in elkaar passen en als wij willen dat er anderen nog bij komen ook, dat alles dan begint met bidden. Bidden niet maar in het algemeen, zoals we dat samen doen in de kerk, maar concreet. Onderstreep maar tien namen uit je eigen lijsten en bid voor ze. Neem er ook iemand bij die nog geen christen is, en iemand met wie je niet goed kunt opschieten. Let speciaal op wat er te danken valt voor het leven van die anderen. En kijk dan maar eens wat er gebeurt, hoe er beweging komt in je leven met die anderen. Een paar weken later neem je dan andere namen, of deels andere. Juist dat speciaal mensen noemen helpt je om speciaal op die mensen te letten.

Leer dan van Paulus gelijk maar wat je in ieder geval ook te bidden hebt. Paulus beseft dat Gods tempel groeit vanuit Christus, mensen gaan in elkaar passen wanneer door het geloof Christus in hun hart gaat wonen. Bij alles wat er meer te bidden is voor het leven van deze en gene mens, dit is altijd het centrale, dat we voor elkaar bidden dat Christus in de ander woont door zijn Geest. Willen we voor het nieuwe seizoen echt meer met elkaar opbouwen in de gemeente, in de kringen, meer interne samenhang, zorg en liefde zien, dan begint alles, denk ik, met zo voor elkaar te bidden. Concreet met naam en toenaam. Niemand kan dit gebed missen. Iedereen kan groeien juist in intimiteit met de Here Jezus, in het ontvangen van zijn genade en in het leven daaruit. Niets bindt mensen zo samen als echt gebed van de een voor de ander.

Iets anders dan wat hier uit het verband naar voren komt. Mensen groeien samen en vormen samen een eenheid wanneer ze elkaar dienen. Dienen is de concrete vorm van liefhebben. Wie geworteld en gegrondvest is in de liefde die uit dat in het dienen van anderen. Dat weten we wel, maar we maken het zomaar te weinig concreet. Ook daarom is het goed om dat steen-plaatje voor jezelf eens in te vullen. Prik iedere week maar een paar mensen, dichtbij en wat verder weg. Geef ze een sterretje en vraag je af hoe je ze praktisch van dienst zou kunnen zijn. Verdeel je aandacht nuchter over gezin, familie, vrienden, buren en collega’s en kring- en gemeenteleden. Kies mensen voor wie je eerst een tijdje gebeden hebt en van wie je kunt inschatten dat je iets voor ze kunt doen. Zorg ervoor dat je niet boven je macht grijpt en dat je de mensen vlakbij niet in de steek laat omdat je weet ik wie wilt helpen. Gewoon praktisch dus. Denk na, kies en doe iets.

Dit is dé manier waarop je concreet maakt dat het hele gebouw vanuit Christus Jezus groeit. Jezus kwam niet om gelijk te hebben. Hij kwam niet om met rust gelaten te worden. Hij kwam niet om wijze woorden te spreken. Hij kwam om te dienen en zijn leven te geven als losprijs voor velen. Mijn gebod is dat jullie elkaar liefhebben op dezelfde manier als ik jullie heb liefgehad, zegt hij dan. Ik geef het expres zo door: op dezelfde manier. Niemand kan een ander zo intens liefhebben als Jezus het ons heeft gedaan. Wij zijn niet volmaakt. Maar de manier waarop kunnen we navolgen: liefhebben op dezelfde manier als Jezus ons betekent: elkaar dienen, elkaar van dienst zijn, iets voor een ander doen zonder iets terug te verwachten, geven omdat we ontvangen hebben.

Juist zo ontdek je de dimensies van de kerk en van de liefde van Christus. De lengte en breedte, de hoogte en diepte, de dimensies van dat hele gebouw, van die tempel voor God in de Geest, die leer je alleen kennen als je de concrete dienende liefde van Christus in elkaar proeft. De kerk is geen luchtkasteel of gedachte-gebouw. Het gaat Paulus niet om verscheidenheid in ideeën, maar om dimensies van het dienen van elkaar. Wie iets voor een ander kan betekenen merkt daarmee dat je samen meer bent dan alleen. Wie een ander kan helpen komt hoger en verder en dieper. Steen voor steen gaat het. Jij en ik. Jij en die ander. Ik en nog weer een ander. Gebed verbindt mensen. Dienst verbindt mensen. Twee keer omdat daardoor Jezus zelf mensen verbindt.

Maar dat moet dan ook duidelijk zijn. Er is nog een derde wat mensen verbindt, wat ze samen bouwt tot een muur, hoe verschillend ze ook zijn. Dat is dat ze samen praten, doorpraten over wat hun hart heeft. Dat is echt een derde. Niet het eerste of het tweede. Zonder gebed en zonder dienst zijn woorden maar woorden. En ook selectie breekt de gemeenschap op. Je kunt allerlei dingen doen voor mensen ver weg, je kunt bidden voor vele anderen, maar als je niet in staat bent om respect en aandacht voor mensen dichtbij op te brengen ben je niet geloofwaardig. Maar uiteindelijk doet praten dan toch mee. En dat hoort ook bij Jezus.

Jezus is niet los te verkrijgen van zijn evangelie, van de boodschap van apostelen en profeten. Zo is Hij de hoeksteen, de richt-steen van de kerk. Iedereen die niet spreekt volgens dat evangelie wordt niet bezield door zijn Geest. Het wil echt duidelijk zijn dat het de Here Jezus is die ons in de gemeente bij elkaar brengt en die zoveel mogelijk anderen daarbij wil hebben. Weer denk ik dan: het lijkt me goed om dat voor jezelf concreet te maken. Neem je eigen lijsten maar, de namen die bij jou horen. En zet maar een cirkel om een paar namen, telkens weer een paar. Als het kan, laat het maar mensen zijn voor wie je al gebeden hebt en die je al geholpen hebt. Maar ga dan met ze in gesprek en laat het gaan over de Here Jezus, de bron van je leven, over God, over zijn Geest.

En laten we dan vooral elkaar hier niet uit de weg gaan. Gebruik je huiskringen om echt door te praten over je geloof, over je vertrouwen, over de kracht en sterkte die God door zijn Geest schenkt in je innerlijk wezen, over wat je ten diepste aan elkaar verbindt. Maak het ook verder maar concreet: die namen op jouw eigen papier, die mensen, één voor één of samen, die spreek ik over de Here Jezus.

Goed, het is het begin van een nieuw seizoen. Hoe krijgt de Here Jezus het voor elkaar dat zijn tempel gebouwd wordt, ook hier in Amsterdam-West? Hoe schakelen mensen in elkaar? Ik denk: doe maar eens een oefening. Kijk naar jezelf in je eigen relaties. Schrijf ze maar eens uit. En doe het dan maar eens concreet, met naam en toenaam: bidden, dienen, praten. Moet je eens kijken wat er dan kan gebeuren. We hebben wel te maken met Hem die door de kracht die in ons werkt bij machte is oneindig veel meer te doen dan wij vragen of denken. Aan Hem komt de eer toe, in de kerk en in Christus Jezus tot in alle generaties, tot in alle eeuwigheid. Laten we hem dan ook bidden.

gehouden in: Amsterdam-ZW, 31 augustus 2008
in een eerdere versie gehouden in: Loenen-Abcoude, 11 september 2005