Preek over zondag 1 Heidelbergse Catechismus

orde morgendienst
votum en groet
zingen: Psalm 138
gebod
zingen: NGK 160
Schriftlezing Johannes 1:35-52
zingen: Liedboek 327
preek over Zondag 1
zingen: Psalm 31,11-14
gebed
inzameling gaven
zingen: Psalm 73,9-11
zegen

Zondag 1. Oude woorden. 1563. Ruim vier en half keer ouder dan onze oudste zuster is geworden. Toen ze jong was heeft ze deze zondag uit het hoofd en uit het hart geleerd. In die oudere vertaling van zo rond 1920 zijn de woorden haar bijgebleven tot op het laatst. En niet alleen de woorden. Ge-troost, tot rust gebracht, in vrede, mocht ze heen gaan, omdat het echt zo is, als het hier staat. Onze trouwe Heiland — Zaligmaker stond er vroeger — Jezus Christus kocht haar, zijn Vader paste dus ook op haar, en zijn Geest leidde haar. Dat was de bodem in haar leven. Alleen daarom al leek het me goed om vanmorgen maar weer eens met die oude Heidelberger te beginnen.

Maar er is nog een reden. Woensdag zaten we hier achter met een paar mensen te praten over de erediensten en wat daar zoal achter vandaan komt. En toen ging het vanzelf ook over de vraag: wat hebben wij als christenen nu eigenlijk? wat is het aantrekkelijke van christen-zijn? wat heb jij eigenlijk te vertellen, positief? wat is zo mooi dat je het niet voor jezelf kunt houden? En vrijdag, in Baambrugge, in de Punt, in gesprek met een paar mensen, ging het daar ook al over, eigenlijk zomaar, toen je elkaar nog net kon verstaan… Wat hebben jullie eigenlijk? Wat is er bij jullie anders? Dus toen dacht ik gisteren: laten we dan maar weer eens met die oude Heidelberger beginnen. Die geeft tenslotte een mooi antwoord op die vragen.

En het leuke is dat je dat oude antwoord ook heel eenvoudig kunt weergeven. Je enige troost is dat God van jou houdt. Je enige troost, dat is de bodem in je bestaan, het punt waar je op kunt uitrusten en uithuilen en opkrabbelen en volhouden en wat al niet meer, je laatste bestaanszekerheid — die bodem in je bestaan is dat God van jou houdt. En dat is niet maar iets vaags, iets van een roze wolk tussen hemel en aarde, nee, dat kun je zien en merken. Want, in woorden die ik maar es van een collega leen: Jezus kocht mij, en zijn Vader past op mij, en zijn Geest leidt mij.

Wat is het dat christenen hebben? Waarover kunnen we onze mond niet houden? Nou ja, God houdt van ons, God zelf, kijk maar: Jezus kocht ons, zijn Vader past op ons, zijn Geest leidt ons. Die extra relatie naast al onze relaties met mensen en dieren en dingen, die relatie met God die van ons houdt, die legt een fundament in je leven dat sterker is dan de dood. Daarop kun je rustig leven en ook rustig sterven. Met die God kun je jong zijn en genieten van leven en kracht en met die God kun je oud worden, heel oud. Ja het blijkt dat je met die God kunt doorleven tot in eeuwigheid, door de dood heen.

God houdt van ons. Dat is het geheim van christenen. Heel eenvoudig en tegelijk ook heel diep. Als je even verder kijkt kun je van die diepte wat ontdekken. Het kan dan bijvoorbeeld opvallen dat dit geheim, dat typische van christenen niet is dat wij van God houden. Christenen zijn niet dat groepje mensen dat zo goed is om van God te houden. Daar is wel eens misverstand over. En soms geven we daar ook aanleiding toe: christenen die doen of zij iets bijzonders zijn. Ja, ik houd van God, ik heb Jezus aangenomen, ik heb Jezus in mijn hart gelaten. Maar dat is allemaal tenslotte niet waar. Wij zijn niet goed en niet bijzonder, en God houdt ook niet van ons omdat wij zo goed of bijzonder zijn. Alles begint met God. Hij houdt van ons, en dat maakt ons, verder heel gewone, leven bijzonder. En dus ook: dat kan ieders leven bijzonder maken. Al weet je nog niets van God, Hij laat het ook jou zeggen: Ik houd van jou, laat je liefhebben door Mij, laat mij die bodem van liefde ook in jouw leven leggen.

Wat alles uitmaakt is niet dat wij Jezus aangenomen hebben, maar dat Hij ons aangenomen heeft. Wij hebben niet Jezus gekocht, maar Hij heeft ons gekocht. En dat heeft Hij maar niet in theorie gedaan, met wat woorden, of in de denkbeelden van mensen — want dan wordt het allemaal weer zo’n vage roze wolk tussen hemel en aarde  — nee, Jezus heeft dat met daden gedaan. In Zondag 1 gaat het dan over dat Hij met zijn kostbaar bloed voor al mijn zonden volkomen betaald heeft. Hij heeft zijn leven voor ons gegeven. Dat is gebeurd. Dat heeft Hij gedaan. Jezus houdt echt van ons. Kijk maar, Hij heeft zijn leven voor ons overgehad.

Dat is heel bijzonder. Waarom zou iemand zijn leven voor mij over hebben? Zo bijzonder ben ik niet. Ik doe niet alles goed. Hoe eerlijker ik word, des te meer slechts zie ik bij mezelf. En ik ben ook niet heel sterk. Voor ik het weet ben ik aan van alles verslaafd. En toch heeft Jezus zijn leven voor mij overgehad, ook voor mij. Wat je daar ook verder van kunt zeggen — en je kunt er heel veel van zeggen — in ieder geval is bij Jezus duidelijk: God houdt van ons. Wat je er ook van weet — misschien weet je er nog wel weinig of niets van — in ieder geval is bij Jezus duidelijk: God houdt ook van jou. Dat is waar alles om draait. God, Jezus is degene om wie alles draait voor christenen. En als je dus een christen spreekt, zul je merken dat het ook steeds over die God en over Jezus gaat. Als dat niet zo is, als je denkt: waarom praat die gozer toch zoveel over zichzelf?, dan is er iets mis, dan is het belangrijkste vergeten, en de ziel eruit.

God houdt van ons. Dat is het geheim van christenen. Dat is eenvoudig en diep. Het is ook eenvoudig en echt. Ik zei net al: het gaat niet om woorden, maar het is echt gebeurd. Ik weet heel zeker dat God van mij houdt, want Jezus heeft echt zijn leven voor mij gegeven. Ook al houd ik soms niet van Hem of vergeet ik van de mensen om mij heen te houden, ook al gebeurt er van alles in het leven waar ik geen antwoord op heb, ik weet heel zeker dat God van mij houdt, want het is echt gebeurd, lang voordat ik iets goed kon maken of iets kapot kon maken. Waarom zus, waarom zo? Waarom hebben zoveel mensen pijn? Waarom moet iemand van in de negentig vijf maanden doen over sterven? Waarom moet iemand van veertig kanker hebben? Ik noem maar een paar dingen van dichtbij, vragen waar geen antwoord op is. En toch weet ik zeker dat God van mij houdt, want Jezus heeft me echt gekocht. En bij Hem kan ik met die vragen terecht. Bij Hem kan ik uithuilen, kan ik het allemaal uithouden, kan ik op de been blijven en weer tot rust komen. Eenvoudig en zo echt.

Laten we er op letten: het zijn ervaringen van christenen waar het hier over gaat. Die ervaringen zijn bemiddeld, maar wel echt. Dat Jezus zijn leven ook voor mij gegeven heeft, dat heb ik niet met eigen ogen gezien, maar via de ogen van anderen, van oog-getuigen, mag ik het ook ervaren: voor mij, ook voor mij, Hij houdt ook van mij. En van daaruit ga je heel je leven anders ervaren. Het gebeurt niet meer zomaar, je krijgt het van God de Vader van Jezus. Hij bewaart mij, Hij past op mij. Dat zie je dan in allerlei grote en kleine dingen. Anders zou je zeggen: ja zo gaat dat, of: heb ik toch goed geregeld, of: dat is mazzel, of pech. Nu zie je er God in die je laat verzorgen. God houdt van ons. Jezus kocht mij, zijn Vader past op mij.

Dat is eenvoudig en heel concreet. Het gaat ook over je lichaam, ja over een haar van je hoofd. God houdt niet maar van onze ziel, van hoe we denken of van hoe we ons voelen. Hij houdt echt van ons. Hij zorgt voor ons, past op ons, met onze rimpels en met onze jeugdpuistjes. Hij houdt van ons, ook als wij onszelf lelijk vinden of lelijk geworden vinden. Omdat je met lichaam en ziel gekocht bent wordt ook op je lichaam en je ziel gepast. En dus is het de moeite waard geweest om tot het laatst toe dat oude lichaam van onze zuster te verzorgen en is het de moeite waard het morgen met respect te begraven. Bij voorbeeld.

Ja, ik weet het wel, er valt hier veel te vragen. Als Jezus’ Vader op ons past, en we zoveel pijn hebben dat we de haren wel uit ons hoofd kunnen trekken, of zoveel verdriet, of zoveel angst… Ik ga dan maar weer terug naar Jezus, naar dat kruis en naar zijn lijden, naar zijn leven dat Hij over had voor ons. Daar zie ik het weer, helemaal en echt, dat God van ons houdt. En als ik van daar terugkom kan ik soms ook weer wat zien van zijn Vader die op ons past. Dan valt me op hoe die pijn me iets anders heeft opgeleverd, hoe m’n verdriet me zuiverde en hoe Hij me nabij is als ik bang ben. Dan wordt het weer eenvoudig en heel concreet. Jezus’ lijf voor mijn lijf. Jezus’ ziel voor mijn ziel. God houdt heel concreet van ons.

En daarom wil Hij ook net zo concreet met ons leven. God houdt van ons. Jezus kocht ons. Zijn Vader past op ons. Zijn Geest leidt ons. Hij maakt ons bereid om voortaan voor Jezus te leven, dat is één van de dingen die Zondag 1 dan noemt. Dan pas gaat het er over dat wij ook van God gaan houden, dat wij van Jezus gaan houden. Dat leren we doordat Jezus zo van ons houdt. Hij geeft zich met huid en haar voor ons, door zijn Geest roept Hij het in ons wakker dat wij met huid en haar voor Hem willen leven.

Het blijkt dan dat christenen in de Geest van Jezus gaan leven. En wat dat ook meer is, het is in ieder geval nooit minder dan wat wij onderling met die uitdrukking bedoelen: in de geest van iemand leven. Als we, zoals we dezer dagen onwillekeurig doen, terugkijken op het leven van zr. Griffioen, haar voor ons zien zoals ze was: werkzaam, eerlijk, trouw, iemand die doet zonder te zeuren en eenvoudig aanpakt wat voor een ander gedaan kan worden, dan kun je je voornemen om in haar geest verder te gaan. Dat is het minste wat christenen altijd bij Jezus hebben. We willen in zijn Geest verder leven omdat Hij ons hart veroverd heeft. En zijn Geest blijkt dan sterk, een sprekende stem in ons hart, een kracht in ons leven. Het blijkt dat God van ons houdt omdat Hij ons leidt door zijn Geest, met huid en haar. Eenvoudig en ver reikend.

Goed, wat is het hem, bij die christenen? Wat zorgt er voor dat we niet stil kunnen zitten en onze mond niet kunnen houden? Tenslotte altijd dit ene, dat God van ons houdt. Jezus kocht ons, zijn Vader past op ons, zijn Geest leidt ons. Eenvoudig, diep, echt, concreet, ver reikend, zo levend, dat de dood zelf er bij verbleekt. Want Gods liefde is sterker dan de dood. Kijk maar naar Jezus. Hij is dood geweest en leeft tot in alle eeuwigheid. Amen.

gehouden in: Loenen-Abcoude, 22 februari 2004
Haarlem, 21 maart 2004