Preek over Handelingen 8: 26-40

orde morgendienst
welkom
zingen: Opwekking 267 (Groot is de Heer)
zingen: E&R 202 (Nous t’adorons)
stil gebed
votum en groet
zingen: Opwekking 475 (Majesteit, koning in eeuwigheid)
gebed
Schriftlezing Handelingen 1:1-14 en 8:26-40
preek over Handelingen 8:26-40
zingen: Iona 42 (Wij zijn het lichaam)
doop volgens Franse tekst
luisteren Alpha Blondy: Jésus me donne tout
afronding doop
luisteren bewerking Psalm 116
gebed
mededelingen
inzameling gaven
zingen: Opwekking 454 (Zegen aanbidding)
zegen

Het was niet moeilijk om voor vanochtend een bijbeltekst te kiezen om over te preken. [Deze broeder hier] heeft duidelijk net zo veel zin om gedoopt te worden als deze onbekende man uit Ethiopië. En net als Filippus hier, lijkt dat ons ook voor [hem] een uitstekend idee.

Tegelijk is het een mooie gelegenheid om even goed te letten op degene om wie het ook in deze kerkdienst gaat: om Jezus zelf. We vieren vandaag dat hij naar de hemel gegaan is om koning van de hele wereld te worden. En dit is het eerste stukje in het boek Handelingen waarin dat helemaal uitkomt.

Best goed om daar apart even op te letten ook. Jezus is gestorven en opgestaan als koning van de Joden. Zo gaat het eerst ook verder in Handelingen. We lazen over het koningschap voor Israël. Even lijkt dat zo te blijven. Die mensen overal en nergens vandaan op het Pinksterfeest waren allemaal Joden en proselieten (mensen die, zeg maar, Jood wilden worden). De eerste kerk bestaat uit Joden. Maar als de rest van het volk Israël Jezus afwijst gaat het goede nieuws verder. Straks (hoofdstuk 9) wordt Paulus geroepen, en (hoofdstuk 10) wordt Petrus naar de Romein Cornelius gestuurd. Het eerste signaal dat Handelingen geeft dat het goede nieuws over Jezus helemaal de wereld rond moet is hier, in die ontmoeting van Filippus met deze man uit Afrika. De eerste niet Joodse christen kwam uit Afrika. Europeanen zijn laatkomers…

Jezus in de hemel is echt koning van de hele wereld geworden. Hij heeft hier de regie, door middel van zijn Geest. Hij roept Filippus naar de verlaten weg van Jeruzalem naar Gaza, en brengt hem in gesprek met de Ethiopiër. En kijk, het gaat meteen over Jezus.

Weer iets om goed op te letten. De Ethiopiër leest uit het Oude Testament: ‘Als een schaap werd hij naar de slacht geleid; als een lam dat stil is bij zijn scheerder deed hij zijn mond niet open. Hij werd vernederd en hem werd geen recht gedaan, wie zal van zijn nakomelingen verhalen? Want op aarde leeft hij niet meer.’ Dat is een stukje uit Jesaja 53, één van de teksten die vanaf het begin op Jezus betrokken zijn in de kerk.

Maar wat is dat voor tekst? Sommige mensen lezen dit soort teksten als een soort van voorspelling: er zal iemand komen die hierop lijkt, en dat is dan Jezus geworden. Dat is niet hoe in de bijbel zelf het Oude Testament wordt opgepakt. In de bijbel gaat het altijd over het grote verhaal over God en mensen. Dat verhaal is goed begonnen in een paradijs, maar daarna fout gelopen. God is opnieuw begonnen met Abraham en Israël, maar dat is ook niet goed gegaan. Hoe moet het nu verder? Hoe kan het goed aflopen? Nou, wil het goed aflopen, dan moet er iemand komen die doet wat Jesaja bijvoorbeeld in dat stuk uit hoofdstuk 52 en 53 beschrijft. Wat we daar lezen is geen voorspelling, maar veel eerder iets als een advertentie voor werk: gezocht, een echte knecht van God, een trouwe Israëliet, een echte koning van de Joden die het waard is om koning van de hele wereld te worden. ‘Over wie heeft de profeet het hier?’ — die vraag van de Ethiopiër is een vraag naar: wie heeft dit werk op zich genomen? wie heeft dit gedaan? heeft hij het zelf gedaan?

Nee, legt Filippus uit, dit heeft Jezus gedaan. De hele tot dan toe verkeerd gelopen geschiedenis van God en mensen is door Jezus recht gezet. Hij heeft dat gedaan door zich als een schaap te laten slachten, door zich te vernederen en zich onrecht te laten aandoen. Het lijden, het kwaad, de mismaaktheid en de ellende van de hele wereld heeft Jezus op zich genomen om alles weer heel en goed te maken. De echte koning van de Joden die het waard is om koning van de hele wereld te zijn, is Jezus. Hij heeft dat gedaan waarvan Jesaja zei dat het nodig was. De profetie van Jesaja was een taakbeschrijving van Jezus, een advertentie waar alleen Jezus op is ingegaan. Waar hij alleen ook op kón ingaan.

Dat is echt heel bijzonder. Er is geen andere koning zoals Jezus. Normale mensen-koningen heersen en dienen niet. Ze laten anderen voor zich vechten. Ze plegen terroristische belastingaanslagen. Ze zeggen: eigen volk eerst. Ze bouwen muren om hun steden en desnoods om hun land. Ook zonder koningen gaat het nog zo. Het fort Europa laat massa’s mensen verdrinken in de Middellandse Zee. Wie geen papieren heeft bestaat niet. En wie ons niet van pas komt kan terug naar het land van herkomst. Jezus is anders. Hij laat zichzelf slachten. Hij geeft. Hij dient. En juist zo is hij koning van de hele wereld. Juist zo is hij Immanuel: God zelf met ons.

Geen wonder dat die Ethiopiër hier in dit verhaal helemaal enthousiast wordt: bij die koning wil ik horen. Laten we nog even extra naar deze man kijken. Hij was een eunuch, een gecastreerde man. In het oude Oosten hadden castraten vaak hoge functies. Ze konden geen kinderen krijgen, dus hoefde je ook niet bang te zijn voor concurrentie voor de dynastie van de koning of koningin. Deze man was, zeg maar, minister van financiën van de koningin van Ethiopië. De kans dat deze man Joods was, is vrijwel nul. Een proseliet, iemand die Jood zou willen worden, kon hij niet zijn. Castraten konden niet Joods worden. Hij verschijnt hier als een volstrekt ‘outsider’ die ook altijd ‘outsider’ zou moeten blijven. Als iemand zonder toekomst. En Filippus vertelt hem over Jezus, de echte koning, die het lijden, het kwaad, de mismaaktheid en de ellende van de hele wereld op zich genomen heeft om alles weer goed te maken. Het moet hem zo diep geraakt hebben als maar mogelijk is: bij deze koning mag hij ‘insider’ worden en krijgt hij een totaal nieuwe toekomst. Dan begint vanaf dat moment een compleet nieuw leven voor hem… ‘Kijk, water! Waarom zou ik niet gedoopt kunnen worden?’

Zie je? Juist als de koning die dient, die geeft, die herstelt, die goed maakt, die hoop geeft, toekomst opent en alles in een ander licht stelt — is Jezus echt koning van de hele wereld geworden. Zelfs de mensen die anders door iedereen uitgesloten worden, de definitieve ‘outsiders’, worden bij hem ‘insider’. Dat vieren we vandaag. En we vieren het wat mij betreft ook recht tegenover ons eigen regime hier in Nederland, in Europa. De afgodendienaars van het roofkapitalisme brengen hun eigen mensenoffers, mannen, vrouwen en kinderen mogen verzuipen of verdwijnen. Maar zij zijn niet de echte heersers van de wereld. De enige echte koning is Jezus. Om hem te vieren zijn we hier bij elkaar.

Omdat Jezus de echte koning is, zeggen we zometeen ook tegen [deze broeder hier]: papieren of niet, jouw plaats is aan de Tafel van deze koning en in de kerk van deze koning, want je vertrouwt op hem. Groot gelijk, op wie zou je anders moeten vertrouwen? Niemand is zoals hij. Zijn identiteitsbewijs is van oneindig veel meer belang dan ons identiteitsbewijs, en het luidt: Jezus Christus, Gods eniggeboren Zoon, onze Heer, die ontvangen is van de heilige Geest, geboren uit de maagd Maria; die geleden heeft onder Pontius Pilatus, is gekruisigd, gestorven en begraven, neergedaald in de hel. Op de derde dag is hij opgestaan uit de doden, opgevaren naar de hemel en zit aan de rechterhand van God de almachtige Vader; vandaar zal hij weerkomen om te oordelen de levenden en de doden. Met hem kunnen we de weg van ons leven vervolgen, kome wat komt. Zonder hem loopt de weg van ons leven onherroepelijk dood. Amen? Amen.

gehouden in: Amsterdam-ZW, 29 mei 2014

met dank aan Tom Wright voor de uitleg