Preek over Spreuken 3:3

orde morgendienst
zingen: Psalm 118,1.5
zingen: Opwekking 574
zingen: Opwekking 488
stil gebed
votum en groet
zingen: NGK 161,1.4
gebed
Schriftlezing Efeziërs 3:5-21
preek over Spreuken 3:3
zingen: NGK 141,1.2.3
huwelijksformulier
bevestiging huwelijk Wouter de Graaf en Hanneke Hofland
zingen: Opwekking 123
gebed
inzameling gaven
zingen: Opwekking 602
zegen

Mogen liefde en trouw je nooit verlaten, wind ze om je hals, schrijf ze in je hart. Dat lijkt wel een trouwtekst. Geen wonder dat jullie deze woorden ook gekozen hebben. Ook, want jullie zijn bepaald niet de enigen. Terecht natuurlijk. Als je samen verder gaat in liefde en trouw wil je niets liever dan dat die blijven, bid je in de kerk om niets zozeer dan dat liefde en trouw blijven, en wil je daar je uiterste best voor doen ook: wind ze om je hals, schrijf ze in je hart. Prachtig op een trouwdag, als de diepste wens van je hart uitkomt en je de liefde en trouw in de ogen van je geliefde kunt zien en in de belofte van je geliefde kunt horen.

De gein is intussen dat deze woorden helemaal geen trouwtekst zijn. Het is gewoon een stukje levensles van vader op zoon, opvoeding. In de regels ervoor lees je dat ook: Mijn zoon, vergeet mijn lessen niet, houd in je hart mijn richtlijnen vast. Ze vermeerderen de dagen van je leven, geven je vele jaren van geluk. En dan volgt de belangrijkste levensles die de vader van het Spreuken-boek zijn zoon wil meegeven: Mogen liefde en trouw je nooit verlaten. Vergeet vooral die les niet: wind ze om je hals. En houd vooral deze richtlijn vast in je hart: schrijf ze erin, grift ze erin.

Het heeft wel iets humoristisch ook. Zit je samen op je trouwdag in de kerk en dan gaat het meteen over opvoeding. En nee, nog niet eens zozeer over de opvoeding van jullie kinderen, als God je die zal geven, maar over je eigen opvoeding. Mocht je al gedacht hebben dat je daar intussen wel van af was, uit huis gegaan en nu zelfs al getrouwd, dat is niet waar. Zeker voor mannen is dat niet waar, trouwens. Van vrouwen weet ik niet zoveel, maar met mannen heb ik wat ervaring. Mannen moeten zeker drie keer worden opgevoed voor er wat van hen terecht komt. Eerst door hun vader en moeder, dan door hun vrouw en vervolgens door hun kinderen. Ik vermoed dat het met vrouwen ook wel ergens zo is, maar dat zal dan wel iets zijn als: eerst door hun moeder, dan door hun vriendinnen en vervolgens door hun schoondochters.

Maar goed, de belangrijkste levensles voor de opvoeding, in wat voor verband dan ook, vindt de schrijver van deze spreuken dus deze: mogen liefde en trouw je nooit verlaten. Wees daarmee bezig, oefen erin, maak ze je eigen, laat liefde en trouw tot een tweede natuur voor je worden. Doe dat, wees zo, en God en mensen zullen je genegen zijn en je zult waardering ondervinden, zegt hij in de regels hierna. Om het zo eens te zeggen: als liefde en trouw je tweede natuur geworden zijn, ben je een goed mens geworden. Dat is de bedoeling, zeker ook de bedoeling van God, die zelf ook zo is, vol liefde en trouw, goed tot en met. Een huwelijk heeft vele doelen, maar in ieder geval ook dit, lijkt me, dat je samen mag oefenen in liefde en trouw, dat je elkaar mag helpen dat liefde en trouw inderdaad tot een tweede natuur voor je worden. Inderdaad dus: dat je bezig blijft met elkaar op te voeden. Je zult zien: blijf elkaar zo opvoeden en als je kinderen krijgt gaan die in één moeite mee.

Waar gaat het dan om in deze levensles? Juist daarvoor is het zinnig om echt even je los te maken van de setting van vandaag. Het gaat niet maar over liefde en trouw van man en vrouw, dat is maar een onderdeel. Het gaat over liefde en trouw van iedereen. Het gaat dus zeker niet over liefde in de zin van verliefdheid. Verliefdheid is mooi, maar het is niet zo belangrijk dat die ook blijft, zolang er maar liefde onder blijft liggen. Maar het gaat ook niet over liefde als vooral een gevoel dat je voor een ander hebt. Dat klinkt misschien gek, omdat we in Nederland tegenwoordig bij het woord liefde wel vooral denken aan gevoelens die we hebben voor iemand. Maar het is niet zo gek. Als iemand jou probeert te leren dat jij altijd en tegenover iedereen liefde en trouw moet hebben, dan begrijpt tenslotte iedereen wel dat het dan niet gaat om gevoelens. Probeer het maar eens, gevoelens van liefde hebben voor alle mensen die je kent. Dat kan helemaal niet, het hoeft ook helemaal niet.

Het gaat hier in Spreuken (en trouwens bijna altijd in de bijbel) bij liefde om commitment, om je toewijden aan een ander, je open inzetten voor hem of haar, die ander zien staan en voor zover jij dat kan het goede geven, en dat niet maar een beetje, omdat het moet of zo, het heeft zelfs iets van: altijd verder gaan voor een ander, meer geven dan normaal zou zijn of te verwachten zou zijn. Daar hoef je helemaal geen gevoelens van liefde voor een ander voor te hebben. Het kan zelfs best zo zijn dat je er gevoelens van weerzin of gekwetstheid voor moet overwinnen. Het gaat ook over het goede blijven zoeken voor mensen die onsympathiek of irritant zijn, mensen die je iets aangedaan hebben. Jezus zegt er zelfs van: heb je vijanden lief en bid voor wie je vervolgen.

Dit is de liefde die God zelf helemaal typeert. Alle paden van de Heer zijn liefde en trouw, zingt Psalm 25. Zo gaat hij altijd en overal met mensen om, in taaie toewijding, wat er ook gebeurt. Hij laat zich niet uit het veld slaan, ook niet door het kwaad wat mensen doen. Zelfs al wil je niets met God te maken hebben, hij blijft je al het goede in je leven geven. Hij zorgt voor rechtvaardigen en onrechtvaardigen, voor goede en slechte mensen. Hij wijdt zich zo toe aan mensen dat hij in zijn Zoon zelfs in eigen persoon op aarde komt om het kwaad te dragen en zijn wereld weer te bevrijden en goed te maken. Hij is volstrekt de God die geeft. En zo wil hij het ons allemaal ook weer leren. Het is uiteindelijk ook de belangrijkste levensles die God zelf ons wil bijbrengen, dat liefde en trouw ons nooit verlaten, wat er ook gebeurt.

Juist vanuit de liefde van God in Jezus zie je dat het christelijk geloof in feite neerkomt op een praktische cursus liefhebben met de daad. Dat mag je bij God je leven lang leren. Daarom is de kerk trouwens ook zo belangrijk. Daarin geeft God ons aan elkaar juist om die liefde in praktijk te leren brengen. Dat er ook allerlei onsympathieke en irritante mensen in de kerk zitten klopt precies. Hoe wil je het anders leren? Van aardige mensen houden is geen kunst, probeer het maar eens bij onaardige mensen. Dan ontdek je nog heel andere dimensies van de liefde van God in Jezus Christus. Hoogte en breedte, lengte en diepte van liefde metterdaad ontdek je niet door er met elkaar over te praten, maar door het samen te doen. Niet alleen de hoogte van het fijn hebben met elkaar en de breedte van het met heel veel mensen fijn kunnen hebben, maar ook de lengte van het volhouden lief te hebben ondanks tegenstand, en de diepte van het overwinnen van je eigen blokkades en gekwetstheden.

Wil dat lukken, dan zijn er twee dingen nodig. Je moet, wat Paulus in dat stuk Efeziërs noemt, geworteld en gegrondvest blijven in de liefde van God voor jou in Jezus, zijn Zoon. Daar moet je je wortels in uitslaan en de heipalen van het fundament van je leven in slaan. Dat God zelf zo van jou houdt, gevend, zorgend, niet maar voor even maar voor altijd, dat God zo ver gaat in zijn liefde voor jou, dat hij zelfs zijn eigen Zoon voor je inzet en opgeeft, dat wil de bron van al onze werkelijke liefde zijn. Je leert liefhebben niet maar doordat iemand tegen je zègt: zo doe je dat, maar doordat iemand werkelijk van jou houdt. Metterdaad. Mogen liefde en trouw je nooit verlaten, dat heeft in het geheel van de bijbel altijd weer eerst de kleur van: mogen Gods liefde en trouw in Jezus je altijd omringen, er altijd voor je zijn. Het is het kostbaarste dat je hebt, bind het om je hals, schrijf het in je hart, laat die liefde je vormen, laat die liefde je raken, laat die zo diep mogelijk tot je doordringen, ets haar in je hart. Dat wil God je geven door zijn Geest. Bid daar dan steeds weer om, en je zult merken dat God liefde en trouw wortel schieten in je leven en dat je leven steeds meer gaat wortelen in Gods liefde en trouw.

In de kerk zijn we juist daarom een groep mensen die zich wijdt aan bidden voor elkaar en voor alle mensen. We richten ons tot God, concentreren ons op hem, op zijn liefde en trouw, en bidden hem om ons er deel aan te geven, ons en alle mensen. Net zo gaat het in een christelijk huwelijk. Dat wil ook altijd een gemeenschap van twee biddende mensen zijn, voor elkaar, voor jezelf, voor de mensen om je heen. Bidden is dé manier om steeds weer Gods liefde en trouw te ontdekken, je ervoor te openen, die tot je door te laten dringen tot in het diepst van je hart en er zelf uit te gaan leven. Daarom buigen wij onze knieën voor de Vader, die de vader is ook van de gemeenschap van ons huwelijk op aarde, dat mogen jullie, Hanneke en Wouter, telkens weer samen doen. Dat zal de bron van je leven, van je liefde en je trouw blijken.

Maar er is nog iets nodig, wil liefhebben met de daad lukken in je leven. Er is niet alleen een bron, uit een bron stroomt ook water, en dat water wil zich een weg banen in je leven. Liefhebben moet je ook gewoon doen en al doende leren. Mogen liefde en trouw je nooit verlaten, bind ze daarom om je hals en schrijf ze in je hart. Dat doe je niet één keer en daarmee uit. Dat doe je telkens weer, door het in te oefenen, in te slijpen, telkens weer. Laat liefde en trouw je tot een tweede natuur worden, dat is waar het om gaat, omdat liefde en trouw Gods eerste en enige natuur zijn.

Bij mensen wordt niets tot een tweede natuur wat je niet permanent oefent. Dat weet iedereen. Aan iedere prachtige goal met voetbal gaat een leven van trainen vooraf. Een vliegtuig in een noodsituatie veilig aan de grond krijgen kan alleen een piloot die vergroeid is met zijn machine door eindeloze oefening. Dat je in de zorg vrijwel automatisch kunt reageren als iemand een hartaanval krijgt of als een bevalling niet goed loopt, dat je precies weet wat te doen en wat niet, dat is niet toevallig, of een kwestie van begaafdheid, het is het resultaat van steeds weer dergelijke dingen doen. Nou, met liefhebben is het niet anders. Als je merkt dat je vrijwel ongemerkt goed kunt reageren op anderen, als je merkt dat je vanzelf bezig bent met goed te doen, als je er niet meer over hoeft na te denken hoe je omgaat met dat ene moeilijke mens, dan is dat niet maar het resultaat van jouw toevallige spontaneïteit, het is het resultaat van een leven lang oefenen.

Daarvoor geeft God mensen aan elkaar. Onder andere daarom geeft God ook jullie aan elkaar, Wouter en Hanneke. Het is prachtig om te ontdekken dat iemand van je houdt zoals je bent, een levend teken van hoe God van je houdt zoals je bent. Het is prachtig om dingen samen te kunnen doen, een levend teken van hoe God de dingen met ons samen wil doen. Maar het is ook een begin, een begin van veel meer oefenen, ontdekken, elkaar opscherpen en wakker houden. Nu je getrouwd bent gaat het opvoeden van elkaar pas echt beginnen. Je mag ook samen al doende de dimensies van Gods liefde in jou ontdekken. De hoogte van heerlijk blij zijn met elkaar, genieten van de ander, gewoon om wie zij is, om wie hij is. De breedte van wat je allemaal wel niet samen kunt doen, maar ook de lengte van het jaren met elkaar volhouden, ook als het niet van een leien dakje gaat, en de diepte van het overwinnen van kleine en grote ergernissen en irritaties. Hoe het allemaal zal gaan weet nog niemand hier. Maar dat je veel zult ontdekken en veel van elkaar zult leren, dat staat wel vast. Echtgenoten vormen elkaar, meer dan wie ook in hun leven.

Dat samen oefenen gaat trouwens niet alleen over jullie liefde voor elkaar. Je mag echt je leven samen delen. Alle reden dus om het met elkaar te hebben over hoe het ging op je werk, over wat er speelt in de gemeente en hoe je daar allemaal in staat. Alle reden om elkaar om advies te vragen en advies te geven. Hoe meer je elkaar kent, des te beter gaat dat. Hoe ga ik om met die collega? Wat ga ik zeggen tegen die buurvrouw? Het gaat niet goed met die knul die altijd twee banken verder in de kerk zit, wat vind jij dat ik voor hem kan doen? Wat zullen we geven aan dat project in de zending dat geld nodig heeft? Wat vind je, zal ik gaan solliciteren op die baan? Zullen we die ene eenzame ziel eens uitnodigen? Nou ja, enzovoort, enzovoort. Al doende oefen je samen liefde en trouw in je leven in. Je zult merken dat het steeds meer een tweede natuur voor je wordt, dat je je weg weet te vinden, een goede weg, en dat het steeds meer, altijd nog meer, van binnenuit komt. Liefde en trouw geschreven in je hart.

Mogen liefde en trouw je nooit verlaten, maar juist een tweede natuur voor je worden. Dat is jullie wens voor jullie huwelijk, jullie gebed ook tot de God die liefde en trouw is. Laat dat gebed blijven, jullie huwelijk lang, en telkens weer zul je onder de indruk kunnen zijn van Gods liefde en trouw, tot en met in Jezus, onze Heer. Laat de oefening ook blijven. Voed elkaar vrolijk op in de liefde en de trouw die God je leert, en je zult merken dat je al bezig bent met het eeuwige leven hier. Want heel ons leven is opleiding en opvoeding tot één groot doel, dat we eens samen met alle geliefden van God in Jezus over een nieuwe schepping zullen regeren als koningen en koninginnen, in liefde en trouw, recht en eerlijkheid, goedheid en pracht. Hetzelfde boek Spreuken zegt het verderop al: Liefde en trouw beschermen de koning, liefde schraagt zijn troon. Je mag het hier oefenen tot het een tweede natuur voor je wordt. Dan kun je er straks van genieten omdat God het tot je eerste en enige natuur gemaakt heeft, net als hij is. Op weg daarheen zullen zijn liefde en trouw je nooit verlaten. Dat is zeker, in Jezus Christus, onze Heer, Amen.

gehouden in: Amsterdam-ZW, 22 juli 2010