Preek over 2 Korintiërs 5:16
orde middagdienst
votum en groet
zingen: Psalm 107,1-3 (Lb)
gebed
Schriftlezing 2 Korintiërs 4:16-5:21
zingen: Liedboek 294,1-5
preek over 2 Korintiërs 5:16
zingen: NGK 110
zingen: NGK 123,1.5
gebed
inzameling gaven
zingen: Liedboek 397
zegen
Oud en nieuw op zaterdag en zondag, een goede aanleiding, lijkt me, om ook eens naar oud en nieuw in de bijbel te kijken. En dan maar niet oud en nieuw als oud en nieuw jaar, maar oud en nieuw als de oude wereld en de nieuwe wereld, als het leven van deze eeuw en het leven van de komende eeuw, als het leven in het vergankelijke zichtbare en het leven van het onvergankelijke nog-niet-zichtbare. Dat is in de bijbel een heel belangrijk onderscheid. Wij leven hier in deze werkelijkheid, maar vanaf de opstanding van de Here Jezus is een nieuwe werkelijkheid bezig te komen. Dan dringt pas echt door dat deze realiteit bezig is te verdwijnen. De opstanding van de Here Jezus vieren we morgen. Dan zal ik verder gaan over vers 17: het oude is voorbij, het nieuwe is gekomen. Vanavond zitten we bij elkaar terwijl het jaar 2005 bezig is te verdwijnen. Eén jaar uit de geschiedenis van deze werkelijkheid die helemaal bezig is voorbij te gaan. Oudjaar, ja, maar ook oud in bijbelse zin, een jaar van het leven van deze eeuw.
Laten we dat dan maar eens met elkaar verbinden. Hoe kijken we terug? Hoe beoordelen we 2005? Volgens de maatstaven van deze wereld of volgens de maatstaven van de komende wereld? En wat wordt daar dan mee bedoeld, als Paulus schrijft dat hij vanaf nu niemand meer beoordeelt volgens de maatstaven van deze wereld?
Dat kun je op veel manieren uitleggen, maar laten we eerst maar dicht bij vanavond blijven. De maatstaven van deze wereld kun je zien aan de manier waarop mensen in het algemeen oud en nieuw vieren. We gaan er van uit dat alles wel zo ongeveer blijft zoals het is. Van een nieuw jaar hopen we nieuwe kansen en betere mogelijkheden, maar niet dat alles anders wordt. We willen erop vooruitgaan binnen de kaders van onze samenleving. We willen hier blijven en goed is wat daarbij helpt en slecht is wat daar afbreuk aan doet. Wat goed is nemen we graag mee naar 2006, wat slecht is laten we graag achter op de drempel van een nieuw jaar. Macht is dan goed en invloed, want wie machtig is kan blijven, en kracht en slimheid en ondernemingszin, ze zijn allemaal goed. En omgekeerd zijn natuurlijk onmacht en zwakheid en domheid en lijdelijkheid allemaal slecht. De maatstaven van deze wereld zijn, zeg maar, succes of niet. Te zijn of niet te zijn, dat is de vraag, te blijven of niet te blijven.
Van daaruit kun je een heleboel over 2005 zeggen. Ik ga dat hier niet doen, want de jaaroverzichten van de media zeggen dat allemaal al tot vervelens toe. Bovendien is Paulus hier nu net niet in geïnteresseerd. Door zijn ontmoeting met de Here Jezus die is opgestaan is alles anders voor hem geworden. Door het zien van de onzichtbare dingen die eeuwig zijn is tot hem doorgedrongen dat de zichtbare dingen hier tijdelijk zijn, vergankelijk. Toen het nieuwe oplichtte over het oude bleek het om een heel andere vraag te gaan: vergankelijk te zijn of niet vergankelijk te zijn, hier in een aardse tent wonen of een onze intrek kunnen nemen bij de Heer in een eeuwig huis. We krijgen een nieuw huis, waarmee vergeleken we hier allemaal kamperen.
En dat brengt nieuwe maatstaven met zich mee. Succes hier is dan niet meer zo belangrijk, en macht ook niet, kracht, slimheid en ondernemingszin. Het is allemaal misschien mooi meegenomen, misschien ook wel niet, maar in ieder geval vormen deze dingen niet de meetlat waarlangs we elkaar en zo’n jaar 2005 kunnen leggen. Ze horen niet te selecteren wat je mee wilt nemen naar 2006 of niet. Voor Paulus gelden andere criteria: hij stelt er een eer in te doen wat God wil, de liefde van Christus drijft hem, levenden moeten niet langer voor zichzelf leven, maar voor hem die voor de levenden is gestorven en opgewekt. Niet ‘wat heb je bereikt of niet?’ is de vraag waarmee je in het leven staat en terug kijkt op een jaar, maar ‘heb je voor God geleefd of niet?’. Want alleen je leven voor God blijft, wat je hier bereikt is al bezig te vergaan.
Als we dan terug denken aan 2005 laten we dat dan ook beseffen. In het algemeen al zijn we er meer dan andere jaren sowieso al bij bepaald dat onze werkelijkheid geen blijvertje is. Een jaar van natuurgeweld, van een record aantal tropische stormen, van verwoestende aardbevingen; een jaar van rouw om zoveel mensen die er bij omgekomen zijn, ja er nog door omkomen in de kou van de bergen in Pakistan, bij voorbeeld. Maar dat zijn uiteindelijk niet meer dan tekens van de echte, de grote vergankelijkheid, de dood die overal in doorgedrongen is, en tegen wie er alleen bij de Here Jezus redding is. Wat wij in die werkelijkheid bereikt hebben, dat blijft niet; alleen wat we voor Hem gedaan hebben, dat volgt ons na. Niet wat we verdiend hebben maakt 2005 een goed jaar, maar wat we gedeeld en weggegeven hebben; niet wat we gemaakt hebben, maar hoe we hebben liefgehad. Het jaar is bezig te verdwijnen en net als dat jaar gaat heel onze werkelijkheid er vandoor, inclusief ons uiterlijk bestaan. Wat blijft en wat dus criterium is voor een goed of slecht jaar, is ons innerlijk bestaan in verbondenheid met de Here Jezus. Het zal er om gaan dat dit innerlijk bestaan, ons leven voor God, ook in 2006 van dag tot dag vernieuwd wordt. Wat je daar dit jaar van geleerd hebt, neem dat dus vooral mee.
Ik haal nog maar even apart naar voren dat dit dus niet betekent dat het allemaal niet uitmaakt wat er in je leven gebeurd is, omdat toch alles vergaat en verdwijnt. Het maakt juist wel uit. Er blijven wel maatstaven. De vraag is alleen maar wat dan de maatstaven zijn waarmee je je leven beoordeelt, zijn die van deze wereld of van de komende. Ook met het jaar 2005 moeten wij allen voor de rechterstoel van Christus verschijnen, zodat ieder van ons krijgt wat hij verdient voor wat hij in zijn leven heeft gedaan, of het nu goed is of slecht. Als je goed kijkt blijkt het er bij de Here Jezus juist meer op aan te komen wat er hier in ons leven gebeurt.
Tenminste, als ik nog even terugkijk naar die maatstaven van deze wereld, als het gaat om hier kunnen blijven en je plek op aarde handhaven, komt het er dan werkelijk op aan wat je doet of laat? Alleen maar tot op zekere hoogte, toch? Zolang je jezelf kunt handhaven kun je veel, erg veel op de koop toe nemen. Zolang jij sterk bent kun je rustig over wat zwakkeren heen lopen. Je leven kan best één groot compromis zijn tussen goed en kwaad, tussen liefde en haat, tussen mooi en lelijk, zolang je het maar redelijk redt. Dat kun je bij de Here Jezus allemaal compleet vergeten. Niet wat we verdiend hebben maakt 2005 een goed jaar, zei ik net, ook al hebben we dat netjes gedaan, zonder al te veel mensen tekort te doen. Maar wat we gedeeld en weggegeven hebben, hoe we liefgehad hebben. Jezus’ criteria komen uit een andere werkelijkheid, waar liefde en recht, trouw en goedheid de dienst uitmaken, en niet de compromissen van de macht.
Voor Paulus was dat nog een aparte ontdekking geweest. Hij zegt dat hij vroeger de Christus, de Messias wel volgens de maatstaven van deze wereld beoordeeld had. Toen waren al zijn dromen van een Messias ‘zuiver menselijke’ idealen geweest: een Messias die de vijanden van God zou overwinnen, de tempel van God zou bouwen en een ‘zuiver menselijk’ koninkrijk op aarde zou stichten. Jezus zou recht moeten brengen door macht en niet door liefde, door geweld en niet door lijden, hier in deze wereld, vergankelijk of niet, en niet in de komende werkelijkheid. Het kwade zou overwonnen moeten worden door kracht en niet door het goede. Daar is Paulus van los gekomen toen hij de levende Heer ontmoet had. Nu komen zijn criteria ook uit die andere werkelijkheid van God. God heeft in Christus door liefde, door lijden, door goedheid de wereld met zichzelf verzoend, zodat wij echt rechtvaardig voor God konden worden.
Dan komt het er nu dus ook echt op aan of mensen zich door die verzoening laten vormen en ook zelf vanuit liefde, lijden en goedheid in de wereld staan. Nu die Ene voor allen is gestorven horen de levenden niet langer voor zichzelf te leven. En laten we 2005 in ons leven daar maar op aankijken. Je zult ontdekken dat er veel in je leven verzoend moet worden, veel waarvan je denkt: blij dat het voorbij is, nodig dat het verdwijnt. Maar je zult als christen ook ontdekken dat er veel in je leven vernieuwd is, anders is gegaan, dat er nieuw leven is begonnen ook in het afgelopen jaar. Neem dat vooral mee het nieuwe jaar in, God doet het ook. Als je goede voornemens maakt, als je vanavond je verlangens nog eens tegen het licht houdt, leg ze dan vooral langs de meetlat van de komende en niet van deze wereld. Wat je ziet tegen die maatstaf van zuivere liefde, recht, trouw, eerlijkheid, goedheid en waarheid, dat is echt de moeite waard. Het zal blijven tot in eeuwigheid. De rest is nu al bezig te vergaan, net als dit jaar vanavond. Tot morgen dan, dan is er een nieuwe dag, of de eerste van de eerste week van een nieuw jaar, of de eerste van de eeuwigheid van een nieuwe werkelijkheid. In ieder geval, tot dan. Amen.
gehouden in: Loenen-Abcoude, 31 december 2005