Nederlands Dagblad, 3 april 2010
Zonder werkelijke zelfveroordeling is het onmogelijk om vergeving te vragen, laat staan die te ontvangen. Goedkope genade stimuleert volgehouden dadergedrag. Dat we mogen leven is het wonder van morgen.
Dit zijn de dagen in het kerkelijk jaar dat christenen kunnen leren niet in één adem door te spreken over kwaad en vergeving. Op Goede Vrijdag staan we apart stil bij Jezus’ dood. We vergeten zijn opstanding niet, maar wachten bewust met die te vieren tot Pasen. Eén dag laten we tot ons doordringen dat Jezus sterven moest en sterven wilde. Ons kwaad betekende voor Jezus een weerzinwekkende dood. God nagelt ons als daders net zo aan de schandpaal als Jezus aan het kruis. Een hele dag gewijd aan hoe erg onze misdaden zijn. Stille Zaterdag is stil om de klap na te laten dreunen, voor we Paaszondag weer aan vergeving mogen denken.
‘Dit is uw uur, het uur van de macht van de duisternis’, klinkt het aan het begin van Goede Vrijdag. Twee dagen later pas gaat het licht van nieuw leven op. Als om te onderstrepen dat zoiets niet vanzelfsprekend is. De huiver voor het kwaad mag niet te snel over gaan. Vergeving is niet logisch en mag niet te snel gegeven worden. Het is goed als daders een dag aan het kruis hangen en een dag in het graf liggen. Het is goed als slachtoffers een dag hun dader zien hangen en een dag rust van hem of haar krijgen. Pas de derde dag zou alles anders kunnen worden.
Juist dit jaar dringt dit zich extra op, bij de vele zaken van seksueel misbruik in de Rooms-Katholieke kerk. Geen christen kan zich daarvan distantiëren, alsof ‘bij ons’ zulke dingen niet gebeuren. Vooral bij zulk kwaad merk je hoe slecht het is om snel door te lopen van zonde naar genade en hoe dom het is om slachtoffers en daders in één brief aan te spreken. De gang van de dagen leert anders.
Dagen om tegen alle daders te zeggen: zoals Jezus daar weggehoond en opgehangen wordt door God en mensen, zo verdienen wij het. Zo erg vindt God het wat jij gedaan hebt. Vergeet de illusie dat vergeving klaar ligt. Laat zien dat jij het ook zo erg vindt, in praktische daden. Woorden alleen betekenen niets. En denk er vooral nog een stille zaterdag over na.
Dagen om tegen alle slachtoffers te zeggen: je hebt gelijk, hij moet hangen, zij moet boeten. Kijk er rustig een dag lang naar en denk er nog een stille zaterdag aan terug. Niemand mag er makkelijk van afkomen. Wat gebeurd is, is erg en gaat niet zo maar over. Het is zo erg als onterecht opgehangen worden en een tergende dood sterven. Het minst vanzelfsprekend is iets als vergeving. Als die er morgen kan zijn is het Jezus’ wonder van Pasen.
Gisteren is de liturgie van de kerk tot stilstand gekomen in Jezus’ dood. Als je leven verder gaat, als er vergeving blijkt te zijn, als jij niet eindigt in de stilte van de dood, is dat in ieder geval niet iets dat wel te verwachten valt. Jezus sterft en dat is voor alle daders terecht. Zo zouden wij moeten gaan. Je diepe woede over wat er gebeurd is, is terecht. Opgeruimd moet het worden, niks geen mantels der zogenaamde liefde. Als slachtoffer verdien je het bevrijd te worden van het kwaad dat je is aangedaan.
Goede Vrijdag zet de stilte van de dood tussen zonde en genade. De éne adem waarin je zou willen spreken over kwaad en vergeving wordt je afgesneden. Het is de dag van het dure evangelie. De enige dag in het kerkelijk jaar dat het getuigt van totaal onbegrip om de beker te heffen op volkomen verzoening van al onze zonden. Stille Zaterdag is om tot je door te laten dringen: wat ik doe kost Jezus zijn leven, zou mij het leven moeten kosten, en gaat mij het leven kosten als ik me niet metterdaad bekeer. Stille Zaterdag is om er nog eens extra aan te denken: niemand mag over mij heen lopen, mij gebruiken of misbruiken. Je verdient het daarvoor opgehangen te worden.
Laten we als christenen van deze dagen leren. De boodschap van Goede Vrijdag en Stille Zaterdag geldt voor het hele jaar. Er hoort altijd ruimte te zijn voor verontwaardiging en woede. Juist van daders mag verwacht worden dat ze daarmee instemmen, meer nog, dat ze in hun gedrag laten zien dat ze de walging en woede terecht vinden. Zonder werkelijke zelfveroordeling is het onmogelijk om vergeving te vragen, laat staan die te ontvangen. Dat kost tijd en levensruimte, veel meer dan een symbolische dag of twee. Maar misschien dat we als christenen en kerken dan eindelijk leren geen partij meer te kiezen voor daders en geen slachtoffers meer in de steek te laten. Want dat doen we als we te snel de mond vol hebben over vergeving en genade. Goedkope genade stimuleert volgehouden dadergedrag.